原文
|
тээлүӈгү
|
гээ, бүэ мүнү дааji сагдiлму, балдахан,
балдахан. хасу ањан-нуу
бии саарасiм-гүни. тii баланаа～ балдахатi,
чуп гоi бааду балдахатi, ӈээринз̌ип, ӈээринз̌ип вэмбүвү,
калтааз̌iла балдахатi, тii ӈээрэнз̌iп вэмбү, jэдү биэсини,
горо буа. наа дүвэни～, баа дүвэни～-дээ. тiiду
балдахатi. мүн мүн сагдiлму. тiiду балдаханз̌iji,
тii бимээри, хаматаанi-даа бөjөн, хаматаа хаi,
тii ваактамаарi, тii балдамаарi, тii бичити, нн.
таванчi, гээ таванчi тiiду, тiiду бичин,
кулаан-даа ӈүүjи-дээ умуту～, з̌абда, мууз̌i, мудулi, хаматаанi-даа
кулаан, чупал тiiду балдаiнi, тiс маӈга.
бөjөн-дээ тiс малхуу～ хаi-даа хүм чупал малхуу.
гээ, тii тува ваактамаарi тii, тii бичити тiду.
бөjөн тэтү, бөjөмбэ ваарii～, сiро, тоо,
сiромба ваарii, оромба ваарii, оронз̌i тэтүэ анз̌уi. тii бичити.
таванчi тii бимээри-дээ, ум мапа вэнчини, дааji мапа.
хаалi балдаха-нуу, хаалii балдахан, дааji мапа.
буз̌актанi тiс вормi. тii мапа вэндиини,
''гээ, бүэ эси jэдү хаiва тамi бивү, ӈэнэисү～,'' вэндиини.
''њii балдаiнi баатi～, њii биини баатi～, ӈэнэисү～,'' вэндиини.
''эи маӈгу дэрэнз̌ини, эj маӈгу, тii тii
таванчi, тii ӈээринз̌ип, тiiланi наатi биини там
тiiду ӈээгэз̌эн баа, ӈээгэз̌эн баа. гээ, таванчi димээри,
тii хаiлараа хаз̌умбарi тii з̌апактахаа～л, њүүчикэнз̌үмэри
чупал з̌апахаа～л, гээ тii олбiмаарi, тii дичити наава.
тутараа маӈгу дэрэнтини эүхэти, эи маӈгу дэрэнтини.
тутараа таванчi хоонi, эси хоонi ӈэнэвү,
хэjэни тiс маӈга эи маӈгу. гээ, тii-дi вэндиини
''гээ эси хоонi таву, моо түгбүлсирээ
мооз̌i угда анз̌уiсу,'' вэндиини,''мооз̌i, угда анз̌умi, тэмэ-мээчи,
тэмэ-мээчи анз̌ураа тiла тэүчирээ тii хэjэнз̌үисү,'' вэндиини.
гээ аjа-гүни. тii-даа аjа～,
баа үлээн осiнi, үлээнз̌и ӈэнэвү, эj маӈгу хэjэни тiс маӈга.
гээ тii таванчi тii, тii хэjэмээри
з̌экпии～, ходахаа～л, таванчi тii, тii хэjэнчити.
тii хэjэмээри-дээ～ амбаа горо, горо хэjэнчити,
ум долбонi～, үм инэӈи хэjэнчити. тамi-дээ њii гасамбанi ичэхэти.
тутараа мүрчиини, тii мапа вэндиини,''эи
њii гасамбанi хэчүми аjа,'' вэндиини. гээ jэдү
хэчүӈэси-мэт,''хэчүпи, њii чупал, њii алдачуi,''
вэндиини.''њii jэки њii биивэни～, хоонi-даа њii биивэни～,
чупал њii алдачiла-ма,'' вэндиини. гээ аjа-гүни.
гээ тii хэjэнз̌үмээри, ӈээм-дээ～ гiваанаханi.
элээ тii гасамба iсхаа～л. берегни тiс ларгii. сiа～н, з̌орi.
каргii, каргii наанi, тii каргii наанi, тува
iсхатi биэси-кээ, тii гасамба. тiiду њii тiс малхуу,
наањi, голдii-мал. гээ, хулунчi～ чупал хүлүмбүхээ～л,
њiiсал-даа эүхээ～л, ичэӈдэхээ～л, сородiӈдахаа～л.
тутараа тii вэндиини, гээ, тiiду хэчүхэн, хэчүхэн
тiiду авунз̌ахаал. тамi-дээ тiду наа тii, каргi-а
з̌аӈгудiнi вэндиини,''гээ, ум з̌iавар jэдү њаалаксуу,'' вэндиини,
ум хубаамба, наатi iлаан хубаа,
мүн, мүн iсхан. гээ, тутараа тii ӈүи, михаил, ӈүи,
эси iсхапу аӈма доолан вэндии-дээ оӈбоi,
ум, ум хала, ум, ум хала тiiду дэрэз̌ихэн. мiга, михаил,
мiга михаил. тii амiнi, тii амнаанi тii дэрэз̌ихэн, каргiду.
тii мүн духаму, у нас это тоже.
гээ тiiду, тii дэрэз̌ихэ～н, гээ тii долбонi
тiс аракi умнасiха～н, тiс урчунундi, ларгii,
тii тээсүмээри тii урчунундi,''гээ ӈэнэмээри-дээ～
бакаласi-ма,'' вэндиини,''њii гасанi-даа бии～,
лучаа гасанi-даа эгди～, тii ӈэнэпи бакаласi-ма,'' вэндиини.
''гээ хаiла-даа ум, мээн үлээсии баатiji ӈэнэми,
тiiду коокаӈасi-танii,'' вэндиини.
гээ, гээ тiмана элээ, элээ тii, наа, наа угдаванi бүүхэти,
даа угда, тунз̌ан гiолi угда. тутараа тiла тэвэвэни тэүчирээ
таванчи тii, тii, тii дичи, хэjэнчити,
тii мүн з̌iасiл, мүн, мүн дааji гүрсэл, мапасал.
гээ, хоонi, ӈэнэми-дээ～ луча гасамбанi бакахатi.
луча гаса-нуу? луча гасамбанi бакахан, тува хэчүми кэвэ.
тii ӈэнэми-дээ наањi гасамбанi баахатi.
наањi гасан баахан-даа тiла-даа хэчүмi-дээ кэвэ.
каӈ тii талз̌а... тамi-дээ, тii димээри-дээ, хаiва,
каргiва баахатi. каргiванi тii каргi гасан-даа
амбаан дааji бичин тээли. тува-даа хэчүмээри-дээ кэвэ～,
таасi, тii хэjэмээри, хаiва, сапiскава,
лучаа гасамбаан, тува, тува бакахатi, ичэхэти.
''гээ, jэвэ, эи тii хүрээн тiiланi, тii эи маӈгу ӈэнэини
тiiланi, тii, такi наа дүвэнi, кадал дүвэнi,
эи тiiланi апiз̌уiсу,'' вэндиини, ''тiiду үњүрэз̌үи～, з̌экпии～, урчунундii,
гээ таванчи тiду апiз̌аачi гүчи хэjэми аjа,'' вэндиини,
''ӈэнэми аjа,'' вэндиини. гээ, гээ сiла тiла хааӈдаха～н,
үњүрэз̌үхэ～н үњүвэ тiсауха～н.
ӈүи үлсэӈгүjи хамаатааӈгуji з̌эпүү тiс бии аjа.
гээ, з̌эмээри ходаханз̌iji тiду, урчунундiiтi. эси мээн-мэ
хаматаа баатi ӈэнэвү-нүү, хаматаа наатi ӈэнэвү-нүү,
ӈүи-дээ саарасi. мээн хоонi үлээсии,
хоонi үлээсии наатi ӈэнэрүү, тiiду балдумi аjа,'' вэндиини.
гээ тiiду урчунундiiтi. гээ аjа-гүни.
дааi мапа вэндиини''аjа-гүни,'' вэндиини,''сүн тихалаiсi
опчанi. гээ аjа. гээ таваӈчi дэӈсилүхэн,
гүчи ӈэнэлүхэн тii хэjэз̌үми. каргii, хаiз̌i, сапiсказ̌i,
доову маӈгу очоiнi-гүни, эjээдү гавњii, гавњii
њii гасан тiiду бии гавњii-даа, доову маӈгукi
тii хэjэмээри тii ӈэнэхэти. тii хэjэми ӈэнэми,
хаiла ӈэнэхэн. кiз̌i, хүрээмбэни ичэхэти,
маринска хэрээмбэни, кiз̌i хүрээмбэни тува ичэхэни.
''гээ, тii хүрээмбэ үлээн ичэз̌үксү, тiла ӈэнэпи хоонi биини осiнi,
тiiду опуву-даа-тании, хоонi-даа бии-нүү осiнi,
тii хэjэӈдилэпү-мэ. гээ аjа-гүни хоонi таiсу.
гээ, тii хэjэндии～, тii урчунундii урчумаарi
тii хэjэндээ хоонi-даа хүм хаiва-даа хүм урчунундii-гүни.
тамi-дээ эи мүнү када хэвээн хаi, хүрээмбэни ичэхэти.
тоо тii када солi～ла њii гасан биини,
пулсанча, пулса. њii гасан биини.
тува-даа хэчүми-дээ кэвэ, кiл талз̌а дичини. тэӈ дидээ,
тоо када баз̌iланi даа, дааi баача, тiла хааӈдахатi
тii гүрсэл. тiiду, чупал тува, хүлүмбүхэ～н тiiду чупал опа хаiрii,
гээ тiiду хагдумба анз̌уiчамi з̌ооӈбуiтi.
сиргэни тiс сињэктэни-дээ малхуу～, хаматаа сэз̌үхэ
чупал бии тii баачанду. тiiду очiтi.
үм бiаду бими гүчи кадамбаан давуз̌ухатi. каданi тiiланi биини,
эси-дээ биэси-кээ мүн бэсүмби, ӈӈ. гээ тii, тiла давухатi.
гээ тiiду тiла давуз̌ураа тiiду хагдумбi анз̌уiчамаарi
гүчи моо хоомi з̌оомбухатi.
тамi-дээ ичэз̌үини тiiду обедаду үњүрүз̌үмээри,
анаи ум мапа пүлмэӈдэини, ум пиктэз̌и з̌үэ њii пүлмэӈдэини
тii кадан дүвэни хоолiiнi. тутараа дичин.
''энэjээ гүрсэлбэ～,'' вэндини, ''сүэ хаi бааз̌iнi дичин
гүрсэл-кээ,'' вэндиини.''њiiвэ саарасi～, њiiвэ ичэвэси
гүрсэл-нүү,'' вэндиини''сүэ. хаi кадамба хэчүми
баiбаi-нуу,'' вэндиини.''кадантi хэчүми баiбаi-нуу,'' вэндии,
''бүэ њii,'' вэндиини,''баланаа тii jэдү тii балдаiпу,''
вэндиини. кадан баjан, тii ӈүи, сусу маманi эдэкээни,
тiiсал, тii мапа тii-да-каа～, дааji мапа бичин-гүн,
наа, наа эjэни.''гээ хоонi таiсi, ӈэнэисү～,'' вэндии,
''кадамбаан. бии сүмбэ чупал газ̌уi вэндиини.
''хагдумбi анз̌уiсi-даа гороз̌i анз̌уi-даа кэвэ～
хагдумбi гэлэисi осiнi. њii малхуу,'' вэндиини
наанi манз̌уи-даа тiс малхуу њii-даа тiс, наањi тiс малхуу.
гээ аjа-гүни, гээ гээ тiхаламачiхаа～л, урчунунчi,
гээ тii мапа вэндиини, духа обдаji, мээн доола духа
ообдаji, агаа нэкү-мээчи ообдаji, бөjөмбэ ваарiiтi мафава.
мафава ваарiiтi тутараа тii тававанi iваандiiтi,
сиүндиити, искра, тii таматаа искра. луча вэндии искра,
мүн вэндии сиүн. гээ тава iваанчii,
гээ тiiз̌i тава iваандаа,''гээ эи тава, син тавасi,
эи тава ум тава осiнi, ага нэкү-мээчи опуву. тii опуву,''
вэндиини,''духа опуву.'' гээ аjа-гун.
гээ тii тiхаламачiхаа～л, ӈэнэхээ～л, үже хагдумбаан,
эи моо чупал њii баргаха～н, чупал элээ њii анз̌уiнi,
наа хагдунi, дааi хагдунi, амбаан дааji хагдунi.
тiiду биэси-кээ сичүвэ анз̌уха, сушилка,
тii хаалi-гдала хаi биэси-кээ, тii, тii дааi даамтi хагдунi
бичин тiду. тii хагдунi тii тээл анз̌ухан.
гээ, хагдумбi худахан, чупал худахан, гээ охотиӈдамi ӈэнэити.
з̌уа. эи тээ тii ӈэнэи осiнi бөjөн биини-гүни.
ну, гээ мiвтiчiхан хаiхан элээ ваахан газ̌ухан.
гээ газ̌уханз̌i тii хаiрii тii дэӈсии,
њiiва чупал сааванчiн, тii дэӈсии, үлээн тii дэӈсихэ～ти,
гээ эси сиүн, эси сиүӈгүjи тава iваандiтi, тутараа,
''эи тава, син тавасi-даа миӈги～, мин таваji-даа сиӈги,
тii осiнi,'' вэндиини. ''агаа нэкүү-мээчи осуву, духа.
тii опуву тii балдуву,'' вэндиини.
''сугдатанi-даа тiс түүми, хэвээн тiс дааi хэвээн, када хэвээн,
када хэвээн, хаматаанi-даа сугдата чупал бии,
хаматаанi-даа нупулта чупал бии. гээ тii jэдү балдуву осiнi
ларгii～,'' вэндиини, ''үлээн, үлээнз̌и балдуву,'' вэндиини.
гээ, гээ тii тiхаламачiхаа～л, тii биси～. хасу ањан-нуу,
надан ањан-нуу њүӈгүн ањан-нуу бичини. боло-нуу түвэ-нүү.
түвэ билэ, түвэ билэ～, боло, болоз̌уi-тэ билэ.
амбаан каалчаiнi, тигр. гээ тii, мин аагбi
эсивэндэ бичин тii, эсивэндэ бүчин-гүни,
тii, тii мин аагбi, ум з̌iаз̌i уручунумаарi тii солоi ӈэнэхэти,
тээ дүвэ, хаiтi, њii гасанти, њимэрхэти. тараа хамасi з̌из̌үми,
тii хагдумбаанi ииjичэхэни, тii мин даамбi хагдунтiнi.
как раз тii күхнjа дооланi этэвүхэн, тii амба.
үчэ иирииз̌ини гэсэ, вот
тii њiiва бултii тирэхэни, бултii тирэхэни.
гээ, тii пактурлi, тii моо хаi биини-гүни,
тува з̌апаiчамi хаiрiiдунi хоп ӈаалаланi гапакалаханi.
гээ тii таматанз̌i, хаiханi, тува этэхэ～н, этэвүхэ～н
хаi з̌апаха～н, тii тува этэвүри луча саарасi,
Хабаровск-а њii этэвүӈдэвэни дивүхэ таматаамба. тii њii такту,
үчэн таiла бичи, оӈбоз̌iлан тii хагдун бичи,
тува саарасiнi. iӈдава чупал манамi, ваахан, тii долбонi.
үинэкүү, iлаа үинэкү-нүү бичи чупал вааханi.
гээ тараа тii њii сааха～н, iлаан мухалз̌i мiвтiламi
хавлii вааха～л. тутараа эвэси дичи, звонил, Маринскабаанi.
''гээ ваахапу, тува ӈаанз̌уксу.''
баланаа почта гонят, почта мурiндунi, тiла уувуз̌ураа
Хабаровскабаанi газ̌уiнi, тii амбаамба. тутараа тii,
тii бимээри-дээ тii, биити-гүни хаi, мээн адулi анз̌уi～,
мэнэ дагдалi анз̌уi～, сiлчiмба тiс ваарii дава тiс ваарii
өөрө тiс ваарii сугдата тiс ваарii, аз̌iмба тiс ваарii
коӈдо тiс ваарii, коӈдо тiс ваарii
аз̌iмба тiс ваарii тii бүксэвэни манз̌у магазиндунi худасii.
хаматанi-даа з̌эпүүвэ чупал гадii. хотон, манз̌уу хотонз̌iнi
дидиини маiма, хэjэндиини,
тii хааӈдаiнi, хаiсi-ма тiла худасii, нанта ходасii,
ӈүи сээпэ нантанi, сулi нантанi, хамiл нантава чупал худасуву.
гээ тiiз̌i баjанчiти, сэүрэ ӈүи хаматаа
чупал гадii, хаматаанi-даа бүсү чупал гадii, з̌эпүү-дээ
тiс тii гадii. гээ тii балдахатi.
тii балдамаарi-дээ тii балдамаарi тii, манз̌у тiс бүчин,
малхуу, тii нааду, эи каданду. ум инэӈэ тунз̌а jүӈгүн њээриини.
ӈүи корпiiни хүмүми, ӈүи-дээ корпiiнi-даа кэвэ,
тiiту тавасi эвэси наа тахан
тii хүмүхэ. тiс бүчин.
гээ тii бичи, тii бимээри-дээ
мээн з̌iасiлнi-даа тii бүдиити-гүн, мапасал, њүүчикээн гүрсэл,
тiiсал-даа умуту тii бүдии, хасуа хасуа мапа очуханi.
мин даамаӈгуji-даа дешатай года умер,
мимби үjичүхэн мапа. гээ, хоонi, эси балдуву,
хоон таiсi, эси-дээ балдуву, тii балдумi,
тii сугдатаз̌i-мал балдуву～. сугдатаз̌i үлээнз̌и ваапi үлээнз̌и балдуву,
эси, бэичүкү-дээ кэвэ очуха～н, хаi-даа кэвэни.
сээпэ-дээ кэвэ～ хаi-даа кэвэ, очуханi. сугдатаз̌i-мал
тii балдаi. бүэ ваарii-гүни бөjөн хаiва-даа ваарii сiру,
ето тii хаiва тii, тува ваарiiтi-гүни.
тоова ваарii, бөjөвэ ваарii, гээ тii тiiз̌i, таматанз̌i-мал
наатi үлээнз̌и балдахатi. гээ jэлэ бичимби, бүэ мүн
эси пүэ... з̌эргэз̌эхэпү, бүэ дааji гүрсэл-дээ ӈүи-дээ
ӈүи-дээ кэвэ очуха～н, мапасал-даа ӈүи-дээ ӈүи-дээ кэвэ очуха～н,
эи амiнi～, эи амiнi нэүни～, мүндү бичини
коӈоӈосо вэмбүвү. ӈүи, бэтэкэ мапа～, иван мапа～,
апаi мапа～, очуханi. элээ мапа нет больше
мин мин даамбi～ очуханi. гээ, мин амiмбi～-даа.
гээ, мин эгээӈгүjи, гилэм асiз̌уji з̌апаха～н.
умундума эигэвэjи дааji эjгэвэjи, хаiбаанi, кадакамбаанi з̌апаха～н.
ӈүивэ, пүлэ энини. умундума, пундаji,
дааji эгэӈгүjи-дээ хаiс умуту колчоомбаанi з̌апаха～н.
тii, њээдигэ мапа мамава-ла тii гааз̌ухатi гилэм,
тэрэмбээни гааз̌ухатi. белоглинка, тiiду бичити,
это пластин.
гүчи биини. гүчи бии отiiтакан алдачii, бии
хэӈгүндү, з̌үэ уму ањанду бичимби, мээн эмби
агаӈгудунi бичинмби. мимби, њүүчкэ бичимби, элээ
дааjiнахан роста такая, мимби, хэӈгүн дэрэмбээни,
мимби олбiнчi з̌аiз̌i. тii ӈэнэхэпү.
токон авунз̌ахапу-нуу, наму умуту тii, тii хэӈгүн хэвээни,
наму-муучi биини. мүүни соо～хуна бии. сиүн как раз тiла түкүини.
тii мимби jоолочумi наава баава чупал
тiкi jоолочумi мимби орпiчiхан. гээ таванчi тii
хамар з̌из̌үмээри, тii солiдума хэӈгүнти эвүз̌үхэ～н,
тiiдү, тii апiз̌умаарi, бичин, таванчi гүчи,
хаiбаанi тэрэмбээни давуха～н. тэрэмбээни давуханз̌i
белоглинкати мэнэ эигэти давухан, тiiду ум бiаду бичи～,
таванчi тii з̌из̌үхэнз̌и марта бiадунi я, эвүси
з̌из̌үхэм. тринадцатом годү, сколько я ходил,
бии, мин пүлчимби мин пүлсихэмби. Дуван Михайл Сименович
ходил. везде я ходил, хаiкi-даа хүм чупал пүлсихэмби.
тутапi～-даа бүэ iлаан њii, мүн аагбi～,
мин амаӈгуji, бии, бии элээ күсүӈчү очijи. эи, эи намукi,
jоосоӈдомi ӈэнэхэн, гiокса вааӈдамi,
iлаа њii-каа ӈэнэхэн. iлаан, iлаji, iлаан iӈда, бүэ iлаан њiiни.
тii ӈэнэхэпү, эи, эи дуваӈкi вээлүми ӈэнэхэпү.
эи дуваӈкiнi. гээ тiiду jоосохонi, угда тiс малхуу њii,
моӈголчоо, мааjiнчаа, авурiнчаа, эи бүлаванчаа,
эгди угда тiду, малхуу. түнз̌анi гiолii,
jүӈгүн гiолii-даа. бүэ з̌үэњикээн бүэ з̌үэ гiолii.
хаi jэбэ. ум инэӈи з̌уамба ваарii, паандун, үлээн осiпi,
түнз̌а jүӈгүмбэ ваарii, тутараа таванчi, чупал з̌из̌үи-гүни, эси,
тааба, тiла хааӈгаз̌ухан. тiла хааӈгаз̌iраа
таванчi тii вээлүз̌үмi, киз̌и хэвээмбээни тiла вээлүз̌үрээ,
тii эвүси з̌из̌үхэн. эи мин, мин тээлүӈгүjэ эи.
мин, мин бичини тээлүӈгү. гээ бии тii балдахамбi, jэлэ биини,
эи бүэ тii гiокса үлсэни, хаiнi, чупал интегралла бүүхэпү.
нантаванi-даа тээл таманi маӈга бии үлээн бичини-гүни.
тии бүүхэпү. аjа. үлээн, мiочiсii-даа ларгiн бичини.
хоонi-даа таву чупал мiочiсiмi-даа аjа.
гээ тii балдахамбi. мин балдаханз̌iji jэлэ бисимби jэлэ
мээмби-лэ чупал саарii, мээндү бичин чупал саарii,
оркiн бичим-дээ кэвэ, њiiз̌i сорумачiмi-даа кэвэ,
jэлэ тii балдаi, мин нэүjи эи, бүэ умуту гүрсэл.
гээ таванчi бүэ эси тii бисинз̌и эи наатi, пүлсаз̌i,
бисинз̌и, эи наатi њүлиз̌үхэ～н, 37го года, jэлэ њүлиз̌ихэпү.
тутараа jэдү тii балдаiпу. эси тii балдаiпу.
бүэ з̌үлэси дичипү. бүэ гэсэ хагдумбарi тiду,
тiду эси биини гусiканаа гэсэ хагдунi. гээ элэ-гүни, бөjөмбө-дээ
баахамбi～, хаiва-даа хүм чупал манахамбi бии-дээдэ мэjэ-дээ.
гээ, бүэ jэлэ, эини тээлүӈгүвэ бии мээн
тээлүӈгүjи камурз̌и опованчi, з̌үэлз̌и сагдi тээлүӈгүни
ӈээринз̌ип тijаз̌ин дичимбэни тува тээлүӈгүичэхэ～н.
эjэлэ бии.
訳
伝説
ずっとずっと昔、我らの祖先はグーリンジという地方で暮らしていたこのアムールの下流からははるかに遠い所だ。そこには獣もヘビや虫も多かった。野生のトナカイやヘラジカを獲り、獣皮で服を作って暮らしていた。ある長老の言葉から、彼らはその地を離れることになった。家財道具も持ち、子供たちも連れて旅立った。支流から大河へ出た。流れは急だったので筏を作り、さらに流れて行った。まる一日一晩下って人のいる村へ出た。夜明けにその村に着いた。岸辺は美しく、住んでいたのはナーナイとウルチャだけだった。その村の人々は、彼らの一部がそこに留まることを望んだ。彼らは三つのグループからなっていたが、そのうちの一つのグループ、ミガ・ミハイルの父たちのグループがそこに残った。他は旅を続けた。五つの櫂のある船をもらって、それに荷物を積んでさらに進んだ。次にロシア人の村を見つけたが、そこには立ち寄らなかった。次にウルチャの村を見つけたがそこにも立ち寄らなかった。その村の対岸に良い岸、良い村を見つけたがこれにも立ち寄らなかった。ロシア人の村、サフィンスクに着いたがこれにも寄らなかった。そこから崖を一つ越えたところで休んだ。キジの山を越え、カダ湖に来た。プルサ村があったが、そこにも寄らず、カダの対岸の大きな島に着岸してそこで荷を下ろした。そこに一ヶ月いて再びカダの方へ渡った。そこで人と出会った。それは、その土地に長く暮らしてきたその土地の主人であった。そこで話し合って一緒に暮らすことに決めた。お互いに親戚となるために、儀式を執り行なった。まずクマを殺し、大きな火を焚いた。二つの火を一つに合わせ、互いに親戚となった。それからカダ湖で魚を捕って暮らすようになった。ある時私の兄が上流の村にお客に行って、戻って来て祖父の家に入った。するとそこにはトラが待ち伏せしていた。三匹いた犬を食い尽くして家の中で待ち伏せしていた。銃で三発撃ってこれを倒した。秋のことだった。トラは馬でハバロフスクへ運んだ。そうして暮らした。網を作り、鮭やチョウザメやマスを捕って豊かに暮らした。中国の町から定期的に荷船が下って来て、そこでクロテンやキツネの毛皮やチョウザメの軟骨を売り、布や食料を買って交易した。そうして暮らしていたが、ある時期には人がたくさん死んだ。埋めるのが間に合わないくらい死んだ。下流からギリヤークたちがやって来て、女たちを妻に攫って行った。私は小さい時、アムグン川の、母方の伯父のところに１，２年いた。1913年にここにやって来たが、それからもさまざまな地方へ旅をした。ある時は、兄と義父と三人で、三匹の犬を連れて、海へアザラシを獲りに行った。山越えをして海へ行った。モンゴル村の者も、マーイ村の者も、アオリ村の者も、ブラワ村の者もいた。運の良いものは一日に５～10頭のアザラシを獲った。アザラシの肉は全部集積場に売って、お金を得た。山越えをして帰って来た。私は銃を撃つのも上手だった。1937年にここに来て家を建てた。そしてこれまで、喧嘩もせず、悪いこともしないで生きてきた。終わり