|
Folk tale of Chukchi
by Nikolaj Toke
Source
|
|
3-02 Миӈкри ейвэл гэӈэвынъюлин чавчывак
|
Уйӈэ эӈинӄэйкыльин наӄам. Ымыӈ наӄам-ым таӈымчекыяа ӈэлвыл нинэнтыӄин. Ымыӈынрин-ым тэӈыннэн ӈээкык тэӈпэнин ӈэлвылекы вальын, таӈарагтыкыльэн. Ӄолеы’лё-ым ейвэл ӈэвынъюсӄиквъи. Ынӄо ейвэл намӈылёгъан, нивын:
―Лымӈъэм нырэӄигыт?
Ивнинэт:
―А’тав эмчинъюргэвэ тыетык торыкы.
Ейвэл нивын:
―Ӄэтэвэвыр малчамъам. А’тав-ым ӄычинъюргэкви, ӄыйъогын, ӈэлвылекы варкын.
Эвын льунин ӈэвысӄэт лыгэквыӈайыткынык ныкыттэлетӄин. Ӈалгыл ӈэйык кыттэлти ныӄалгэйпытваӄэнат. Ынӄо ӈэвысӄэтэ нинэтиӈуӄинэт кыттэлти, ынӄо нэмэ нинэтрилӄинэт кыттэлти, эвыр ейвэл кыттальеквэ нэймэвӄин. Эвыр нэмэ нинэтиӈуӄинэт кыттэлти - нэмэ ейвэл ныпирӄыӄин. Ӄынвэр-ым ейвэл таӈамкытталчыкоеквэ пыкиргъи ӈэвысӄэтык. Ӈэвысӄэтэ ивнин:
―А’мын гыт колё нырэӄигыт, гынтаквыргэгыт?!
Ейвэле ивнин:
― Ӄун чит гыт тыйъогыт, ванэван итык эмрэнчеӈыттэвӈэ.
Ынӄо ейвэле ӈэвысӄэт ӄаагты ачыгнэн, лыгэнэвыр ӈэвысӄэт валёмгъэ. Эквэтгъэт кынмал ӄаагты. Ӈэлвылекы пыкэрыӈӈок ейвэле пэчасӄэвнэн ӈэвысӄэт. Ынӄо пыкиргъи ӈэвысӄэт ӈэлвылекы, эвын ӈэлвыл гэнумэкэвлин. Пыкиргъи ӈэвысӄэт, йъонэн ейвэл ынкъам ивнин:
―Ынӈин-ым гатвата чит ӄлявылтэ.
Ейвэле ивнин ӈэвысӄэт:
― Ынраӄ-ым мынрагтымык.
Лыгэнэвыр ӈэвысӄэт вэтгыльатгъэ. Ярагты кынмал эквэтгъэт. Нэмэ ярак пыкэрыӈӈок ейвэле галянэн. Ярак пыкиргъи, ытлён ынӄо намӈылёгъан, нивын:
―Э’ми тумгытум?
Ивнинэт: ӈан нылеӄин. Нивын, ӄэйвэ ытлён люӈтэмъюӈыткутэ итыркын, вэчьымӄун уйӈэ. Ивнинэт:
―Гым этэмъюӈыткукыльигым. Тылеркын ытлён.
Ӈэвысӄэт ярак пыкиргъи. Лыгэнэвыр ытлыгын ивнин:
―Ынӈин-ым гатвата ӄлявылтэ.
Ытльата тэӄэмэгнинэт, лыгэн ӈалгыл ымыльэтыӈ ы’пысӄыт рэймэвнинэт. Наӄам лёӈваляткота, лыгэн рывэтлята нынтыӄинэт. Ӄынвэрэвыр энмэч-ым ейвэлин роо ы’ттъыёл кунин. Ӈэвысӄэтэ ивнин:
―Ынӈин-ым ӄлявылтэ гатвата.
Ӄынвэр чеэкэй тумгэквъэт. Энмэч амынан ӄаагты ӄытыӈӈогъэ. Ӈэвысӄэт паагъэ ӄаайпы лейвык. Ӈэвысӄэтэ пойгын йылнин. Ытръэч лымӈыл.
Translation
3-02 Миӈкри ейвэл гэӈэвынъюлин чавчывак
Уйӈэ эӈинӄэйкыльин наӄам. Ымыӈ наӄам-ым таӈымчекыяа ӈэлвыл нинэнтыӄин. Ымыӈынрин-ым тэӈыннэн ӈээкык тэӈпэнин ӈэлвылекы вальын, таӈарагтыкыльэн. Ӄолеы’лё-ым ейвэл ӈэвынъюсӄиквъи. Ынӄо ейвэл намӈылёгъан, нивын:―Лымӈъэм нырэӄигыт?
Ивнинэт:
―А’тав эмчинъюргэвэ тыетык торыкы.
Ейвэл нивын:
―Ӄэтэвэвыр малчамъам. А’тав-ым ӄычинъюргэкви, ӄыйъогын, ӈэлвылекы варкын.
Эвын льунин ӈэвысӄэт лыгэквыӈайыткынык ныкыттэлетӄин. Ӈалгыл ӈэйык кыттэлти ныӄалгэйпытваӄэнат. Ынӄо ӈэвысӄэтэ нинэтиӈуӄинэт кыттэлти, ынӄо нэмэ нинэтрилӄинэт кыттэлти, эвыр ейвэл кыттальеквэ нэймэвӄин. Эвыр нэмэ нинэтиӈуӄинэт кыттэлти - нэмэ ейвэл ныпирӄыӄин. Ӄынвэр-ым ейвэл таӈамкытталчыкоеквэ пыкиргъи ӈэвысӄэтык. Ӈэвысӄэтэ ивнин:
―А’мын гыт колё нырэӄигыт, гынтаквыргэгыт?!
Ейвэле ивнин:
― Ӄун чит гыт тыйъогыт, ванэван итык эмрэнчеӈыттэвӈэ.
Ынӄо ейвэле ӈэвысӄэт ӄаагты ачыгнэн, лыгэнэвыр ӈэвысӄэт валёмгъэ. Эквэтгъэт кынмал ӄаагты. Ӈэлвылекы пыкэрыӈӈок ейвэле пэчасӄэвнэн ӈэвысӄэт. Ынӄо пыкиргъи ӈэвысӄэт ӈэлвылекы, эвын ӈэлвыл гэнумэкэвлин. Пыкиргъи ӈэвысӄэт, йъонэн ейвэл ынкъам ивнин:
―Ынӈин-ым гатвата чит ӄлявылтэ.
Ейвэле ивнин ӈэвысӄэт:
― Ынраӄ-ым мынрагтымык.
Лыгэнэвыр ӈэвысӄэт вэтгыльатгъэ. Ярагты кынмал эквэтгъэт. Нэмэ ярак пыкэрыӈӈок ейвэле галянэн. Ярак пыкиргъи, ытлён ынӄо намӈылёгъан, нивын:
―Э’ми тумгытум?
Ивнинэт: ӈан нылеӄин. Нивын, ӄэйвэ ытлён люӈтэмъюӈыткутэ итыркын, вэчьымӄун уйӈэ. Ивнинэт:
―Гым этэмъюӈыткукыльигым. Тылеркын ытлён.
Ӈэвысӄэт ярак пыкиргъи. Лыгэнэвыр ытлыгын ивнин:
―Ынӈин-ым гатвата ӄлявылтэ.
Ытльата тэӄэмэгнинэт, лыгэн ӈалгыл ымыльэтыӈ ы’пысӄыт рэймэвнинэт. Наӄам лёӈваляткота, лыгэн рывэтлята нынтыӄинэт. Ӄынвэрэвыр энмэч-ым ейвэлин роо ы’ттъыёл кунин. Ӈэвысӄэтэ ивнин:
―Ынӈин-ым ӄлявылтэ гатвата.
Ӄынвэр чеэкэй тумгэквъэт. Энмэч амынан ӄаагты ӄытыӈӈогъэ. Ӈэвысӄэт паагъэ ӄаайпы лейвык. Ӈэвысӄэтэ пойгын йылнин. Ытръэч лымӈыл.