Folk Tales

Тэленъеп амӄылявылтэ ӈыроргарэ гэйичьэмэ гатваленат, наӄам ымыӈ ачакэттыкыльэнат. Ымыӈ ыргинэт ытлыгыт ынкъам ытльат ыргынан гэмо въильыт гэлгылинэт. Ымыльо ӈыроргарэ нылвэгилиӄинэт. Акватыӈӈок-ым ымыльо эръэт ынкъам ыпалгыт аграткынык нынумкэвӄинэт. Эчги нэквэтӄинэт ылвагэленвэты, Аръампакойӈыӄай ӈыронрылгыльыӄай ярагты амрагты нытульэтчыӄивӄин. Ытръэч тыляма нытипъэйӈэӄин:

tælenʔep amqəlawəltæ ŋərorɣaræ ɣæjisʔæmæ ɣatwalenat, naqam əməŋasakættəkəlʔænat. əməŋərɣinæt ətləɣət ənkʔam ətlʔat ərɣənan ɣæmo wʔilʔət ɣælɣəlinæt. əməlʔo ŋərorɣaræ nəlwæɣiliqinæt. akwatəŋŋok-əm əməlʔo ærʔæt ənkʔam əpalɣət aɣratkənək nənumkæwqinæt. æsɣi nækwætqinæt əlwaɣælenwætə, arʔampakojŋəqaj ŋəronrəlɣəlʔəqaj jaraɣtə amraɣtə nətulʔætsəqiwqin. ətrʔæs təlama nətipʔæjŋæqin:

Эк-кэ-кэ-кэ-ӄай-э-гым

æk-kæ-kæ-kæ-qaj-æ-ɣəm

Аръампакойӈыӄай-э-гым,

arʔampakojŋəqaj-æ-ɣəm,

Ӈыронрылгыльыӄай-э-гым

ŋəronrəlɣəlʔəqaj-æ-ɣəm

Ыпалгосӄэвыльэгым.

əpalɣosqæwəlʔæɣəm.

Ынӄо рагтыгъат ылвэгилильыт. Ӄамэтваӈӈогъат. Ынанӈэнчьан-ым ӄонпы выёльо нылгыӄин ынкъам ымыӈ ытлён нитӄин ӄэминэймэвыльу. Ӄэминэймэвыльын ӄулильэтгъи:

ənqo raɣtəɣʔat əlwæɣililʔət. qamætwaŋŋoɣʔat. ənanŋænsʔan-əm qonpə wəjolʔo nəlɣəqin ənkʔam əməŋətlon nitqin qæminæjmæwəlʔu. qæminæjmæwəlʔən qulilʔætɣʔi:

―Ытлён ӈот мэӈин гапалголен, наӄам ӈыронрылгыльыӄай вай?

―ətlon ŋot mæŋin ɣapalɣolen, naqam ŋəronrəlɣəlʔəqaj waj?

Ынанынпычьын иквъи:

ənanənpəsʔən ikwʔi:

―Китаӄун аны эргатык ӄол ӈутку ныпэлятын гынрырэтыльу, эченур вэтыӄун натчытваркын, юрэӄ ынкъам нъыльунин: йъарат вай ӄынвэр амран раӄэтынвынӈаркын ?

―kitaqun anə ærɣatək qol ŋutku nəpælatən ɣənrərætəlʔu, æsenur wætəqun natsətwarkən, juræq ənkʔam nʔəlʔunin: jʔarat waj qənwær amran raqætənwənŋarkən ?

Эргатык-ым кыевык иквъи ынанынпычьын:

ærɣatək-əm kəjewək ikwʔi ənanənpəsʔən:

―Ытлён мэӈин рапэлятыӈ ?

―ətlon mæŋin rapælatəŋ?

Таӈымыльо нъэнӄэтӄинэт пэлятык. Нивӄинэт:

taŋəməlʔo nʔænqætqinæt pælatək. niwqinæt:

―Э’тки эмӈочгыргын, чама колё э’тки емгымгыгыргын вак ыннэнлеӈу.

―æ’tki æmŋosɣərɣən, sama kolo æ’tki jemɣəmɣəɣərɣən wak ənnænleŋu.

Ынанӈэнчьан э’нӄэтэгнык вэтыӄун пэлятыйгот нэнтыгъэн. Ытлён рыпэт эмйимгымгэ нытэргатӄэн. Ӈирэргэри эквэтгъэт ылвагэленвэты. Турэквэтэ ылвэгилильыт, ынанӈэнчьан-ым лыгэнэвыр отлыгэӈкы пирӄыгъи. Ӄынвэрэвыр чекыяайпы тэпъайӈавалёмгъэ. Вэнлыги ынӈин йимгымгытэгнык ныпэрӄытваӄэн. Ӄынвэр типъэйӈэӄулиӄул тэнтылеймэвэ итгъи. Энмэч валёмыӈӈонэнат тывъеквыт:

ənanŋænsʔan æ’nqætæɣnək wætəqun pælatəjɣot næntəɣʔæn. ətlon rəpæt æmjimɣəmɣæ nətærɣatqæn. ŋirærɣæri ækwætɣʔæt əlwaɣælenwætə. turækwætæ əlwæɣililʔət, ənanŋænsʔan-əm ləɣænæwər otləɣæŋkə pirqəɣʔi. qənwæræwər sekəjaajpə tæpʔajŋawalomɣʔæ. wænləɣi ənŋin jimɣəmɣətæɣnək nəpærqətwaqæn. qənwær tipʔæjŋæquliqul tæntəlejmæwæ itɣʔi. ænmæs waloməŋŋonænat təwʔekwət:

Эк-кэ-кэ-кэ-ӄай-э-гым

æk-kæ-kæ-kæ-qaj-æ-ɣəm

Аръампакойӈыӄай-э-гым,

arʔampakojŋəqaj-æ-ɣəm,

Ӈыронрылгыльыӄай-э-гым

ŋəronrəlɣəlʔəqaj-æ-ɣəm

Ыпалгосӄэвыльэгым.

əpalɣosqæwəlʔæɣəm.

Ынӄо тытлык ээ’куткугъи, лымынкыри нытлепыткуӄин. Лыгэнэвыр аграткынык иргъи. Нинэгитэӄин: ныпалгоӄэн ӈыронрылгыльыӄай Аръампакойӈыӄай. Ӄытлыги-ым ытлён о’равэтльано гэнъэтлин - ыргин Аръампакойӈыӄай, кылпалгын ӄорэн рынныкэн, ӈыронвырыльыӄай.

ənqo tətlək ææ’kutkuɣʔi, ləmənkəri nətlepətkuqin. ləɣænæwər aɣratkənək irɣʔi. ninæɣitæqin: nəpalɣoqæn ŋəronrəlɣəlʔəqaj arʔampakojŋəqaj. qətləɣi-əm ətlon o’rawætlʔano ɣænʔætlin - ərɣin arʔampakojŋəqaj, kəlpalɣən qoræn rənnəkæn, ŋəronwərəlʔəqaj.