民話資料

Энмэн, ганымытвален чавчыв гэӈэвъэнэ ынкъам ыргин экык.

ænmæn, ɣanəmətwalen sawsəw ɣæŋæwʔænæ ənkʔam ərɣin ækək.

-

There lived a rich reindeer herder with his wife and son.

Ырык нытваӄэн ейвэлӄэй.

ərək nətwaqæn jejwælqæj.

-

-

Ытлён ӄонпы мигчирыльу нылгыӄин.

ətlon qonpə miɣsirəlʔu nəlɣəqin.

-

An orphan lived with them.

Наӄам таӈъаткэвма нынэвиръыльэвӄин.

naqam taŋʔatkæwma nənæwirʔəlʔæwqin.

-

They always made him work, but treated him badly:

Ымыльо ынинэт эвиръыт гэчимиръэтлинэт.

əməlʔo əninæt æwirʔət ɣæsimirʔætlinæt.

-

They didn’t give him enough food. His clothes were full of holes.

ӄол итгъи тъылыӈогъэ чавчывэн экык, наӄам ытлён ы’лгыэкку гитлин.

k’ol itɣʔi tʔələŋoɣʔæ sawsəwæn ækək, naqam ətlon ə’lɣəækku ɣitlin.

-

One day the reindeer herder’s son got sick. They decided to kill the orphan so that the son would recover.

ӈэвъэн иквъи:

ŋæwʔæn ikwʔi:

-

The wife said:

― Опопы ейвэл мынынмын ынкъам мургин экык нымэлевын.

― opopə jejwæl mənənmən ənkʔam murɣin ækək nəmælewən.

-

― Let’s kill the orphan!?

Чавчыв татлыӈыткогъэ:

sawsəw tatləŋətkoɣʔæ:

-

I want our son to recover!?

― Э-э-эй, китъам ӄун.

― æ-æ-æj, kitʔam qun.

-

The husband agreed.

ӄол итгъи рыюлӄытгъи ейвэл.

k’ol itɣʔi rəjulqətɣʔi jejwæl.

-

In a hard frost, the orphan went to the reindeer herd.

Наӄам ӈаргынэн нылгичьэчеӈэт- ӄин.

naqam ŋarɣənæn nəlɣisʔæseŋæt- qin.

-

He was freezing in his clothes full of holes.

ӄэлюӄ-ым ӈинӄэй э’ӄэвиръыльын ныӄивъеӄин.

k’æluq-əm ŋinqæj æ’qæwirʔəlʔən nəqiwʔeqin.

-

At that time the wife of the herder started making new clothes for the orphan and said:

ӄората ӈалгылё нынтыӄин йылӄыӈӈок, ынӄэната йъарат эӄивъекэ нитӄин.

k’orata ŋalɣəlo nəntəqin jəlqəŋŋok, ənqænata jʔarat æqiwʔekæ nitqin.

-

― I’ll make him new clothes.

Ынӈин ӄората ныномавӄэн.

ənŋin qorata nənomawqæn.

-

As soon as he comes, we’ll kill him.

Лыгэн-ым титэ нэмэ ейвэл эквэтгъи ӄорагты, ӈэвъэн чавчывэн иквъи:

ləɣæn-əm titæ næmæ jejwæl ækwætɣʔi qoraɣtə, ŋæwʔæn sawsəwæn ikwʔi:

-

Let’s make a sacrifice to the evil spirits.

― Мытэйкынэт турэвиръыт яйвалеты яттагнэты ӄорайпы.

― mətæjkənæt turæwirʔət jajwaletə jattaɣnætə qorajpə.

-

The herder’s wife spent three days making clothes.

ӈыроӄ ы’лёӈэт ваӈэгъэ чавчывэн ӈэвъэн.

ŋəroq ə’loŋæt waŋæɣʔæ sawsəwæn ŋæwʔæn.

-

In the evening, the husband warned her:

Волӄытвэӈӈок ы’вэӄучитэ ивнин ытлён:

wolqətwæŋŋok ə’wæqusitæ iwnin ətlon:

-

― Today the orphan is coming back.

― Игыр рэеты ейвэл ӄорайпы, мынынмын ынкъам мургин экык нымэлевын.

― iɣər ræjetə jejwæl qorajpə, mənənmən ənkʔam murɣin ækək nəmælewən.

-

Finish the clothes.

Рыюльын ӈинӄэй ивнин ынпыӄората:

rəjulʔən ŋinqæj iwnin ənpəqorata:

-

The orphan made friends with the reindeer.

― Игыр рагтык гыт наранмыгыт, иӈӄун ыргин экык нымэлевын.

― iɣər raɣtək ɣət naranməɣət, iŋqun ərɣin ækək nəmælewən.

-

When the frost was hard, the reindeer curled around him, so he was warm.

Мынэквэнмык ӄоленымэты.

mənækwænmək qolenəmætə.

-

When the boy started preparing to leave for the yaranga, the oldest reindeer warned him:

Эквэтгъэт.

ækwætɣʔæt.

-

The reindeer herder and his wife are going to kill you today.

Нылеӄинэт.

nəleqinæt.

-

They want to sacrifice you so that their son will recover.

Люур ӈинӄэй иквъи:

luur ŋinqæj ikwʔi:

-

Let’s go to the other camp.

― Ынӈатал тылгигытъэвык!

― ənŋatal təlɣiɣətʔæwək!

-

They set out.

ӄората ивнин:

k’orata iwnin:

-

They were riding and the boy became hungry.

― Китъамӄун ӄыйӈоткогын нутэсӄын.

― kitʔamqun qəjŋotkoɣən nutæsqən.

-

He said:

Эплеэн ныраӄыткэӄэн!?

æpleæn nəraqətkæqæn!?

-

― I want to eat!?

ӈинӄэе йыӈотконэн ынкъам иквъи:

ŋinqæje jəŋotkonæn ənkʔam ikwʔi:

-

The reindeer answered:

― Лёӈыткэта рэӄэ.

― loŋətkæta ræqæ.

-

― Smell the earth and tell me what it smells like.

ӄората ивнин:

k’orata iwnin:

-

The boy smelt the earth and said:

―Эвъим ӄъатчагэ, ынан раӄамэтвагъа.

―æwʔim qʔatsaɣæ, ənan raqamætwaɣʔa.

-

― I can’t smell anything.

Нэмэ эквэтгъэт.

næmæ ækwætɣʔæt.

-

The reindeer said:

Нылеӄинэт.

nəleqinæt.

-

― Be patient.

Нэмэ ӈинӄэй иквъи:

næmæ ŋinqæj ikwʔi:

-

You’ll eat later.

― Тыгтыгытъавык ынӈатал.

― təɣtəɣətʔawək ənŋatal.

-

They left.

ӄораӈы татлыӈыткой:

k’oraŋə tatləŋətkoj:

-

They were riding.

― Нутэсӄын ӄыйӈоткогын.

― nutæsqən qəjŋotkoɣən.

-

The orphan got really hungry and said again:

ӈинӄэй коргыӄолентогъэ:

ŋinqæj korɣəqolentoɣʔæ:

-

― I really want to eat.

― Ынӈатал аръаткэта!

― ənŋatal arʔatkæta!

-

The reindeer answered:

ӄораӈы иквъи:

k’oraŋə ikwʔi:

-

― Smell the earth.

― Эвъим чымче варкын нымным.

― æwʔim səmse warkən nəmnəm.

-

The boy happily exclaimed:

ӄэглынангэт пыкиргъэт ӄулинымык.

k’æɣlənanɣæt pəkirɣʔæt qulinəmək.

-

― It smells of boiled meat!?

Ынкы нымэльэв ваӈӈогъат.

ənkə nəmælʔæw waŋŋoɣʔat.

-

The reindeer said:

Ытръэч.

ətrʔæs.

-

― It means that a camp is near.

-

-

-

They started to live there happily.

-

-

-

The end.