民話資料

ӄол итгъэт ы’вэӄуч гэӈэвъэнэ гэкэӈэ нырагтытыляӄэнат.

k’ol itɣʔæt ə’wæqus ɣæŋæwʔænæ ɣækæŋæ nəraɣtətəlaqænat.

-

Once a husband with a wife were going home by reindeer sled.

Ръэтгыпы рыров нэльун ыннэн мъалыгэраӄай.

rʔætɣəpə rərow nælʔun ənnæn mʔaləɣæraqaj.

-

They saw a small yaranga beside of the road.

ӈэвъэнэ ивнин ы’вэӄуч:

ŋæwʔænæ iwnin ə’wæqus:

-

The wife said to the husband:

― Ынръам аны колё тыйигрэвык, кита мылӄытык лыгэрагты.

― ənrʔam anə kolo təjiɣræwək, kita məlqətək ləɣæraɣtə.

-

― I am so thirsty.

Ы’вэӄуч-ым татлыӈыткой:

ə’wæqus-əm tatləŋətkoj:

-

I’ll go to the yaranga.

― А’м вынэ ынан ярак ӄиквичиги, мынгагчавыркын, наӄам вай ымы яраӈы ӄонӄал варкын.

― a’m wənæ ənan jarak qikwisiɣi, mənɣaɣsawərkən, naqam waj əmə jaraŋə qonqal warkən.

-

The husband replied:

ӈэвъэн-ым вэнлыги ныӄраӄатӄэн.

ŋæwʔæn-əm wænləɣi nəqraqatqæn.

-

― You’ll drink at home, we have to hurry; the yaranga is far away.

Ы’вэӄуч авынкавтычгогты ӈавъанэты вэнлыги эквэтгъи лыгэрагты.

ə’wæqus awənkawtəsɣoɣtə ŋawʔanætə wænləɣi ækwætɣʔi ləɣæraɣtə.

-

But the wife still persisted.

Рэсӄивкы лыгэрак ынан льунин ӈэвысӄэт, микынэ эвырӄэй пиринин.

ræsqiwkə ləɣærak ənan lʔunin ŋæwəsqæt, mikənæ æwərqæj pirinin.

-

Although the husband was trying to talk her out [of going], the wife went to the yaranga.

Эӄылпэ кэттыванэн, кынмэк ёрочыко кылтычирнин ӈилгэ ынкъам энаръэйвынэн нэлгэ.

æqəlpæ kættəwanæn, kənmæk jorosəko kəltəsirnin ŋilɣæ ənkʔam ænarʔæjwənæn nælɣæ.

-

Having entered the dwelling, she saw a woman who immediately grasped her.

Ынӄэн ӄытлыги Тыӄиӈэвыт – тэнантомгытъычгыӈ.

ənqæn qətləɣi təqiŋæwət – tænantomɣətʔəsɣəŋ.

-

The woman took off all her clothes and tied her tightly with ropes [putting] her in the corner of sleeping chamber and covering her with hides.

(Лыгъора- вэтльат нивӄинэт, энмэн тымык тыӄиӈэвыт нытайыӈӄэн)―А’мын аны ымычьычоӈэт вагъэ, алымы гынан лыги, гагчавыльылӄылморэ.

(ləɣʔora- wætlʔat niwqinæt, ænmæn təmək təqiŋæwət nətajəŋqæn)―a’mən anə əməsʔəsoŋæt waɣʔæ, aləmə ɣənan ləɣi, ɣaɣsawəlʔəlqəlmoræ.

-

She put on the wife’s clothes and went to the reindeer harness.

ӈэвъэн татлыӈыткогъэ:

ŋæwʔæn tatləŋətkoɣʔæ:

-

This was Tukinevut, a beetle who brings diseases.

― Нылгэныпычвэтгавӄэн ӈавэтын, чама ӄээӄын вайгот нинэнтыӄин.

― nəlɣænəpəswætɣawqæn ŋawætən, sama qææqən wajɣot ninæntəqin.

-

According to a popular belief of the Chukchi, to crush this insect, even unintentionally, is a sin.

Ынӈин Тыӄиӈэвытэ тэмъюгнин ӄлявыл.

ənŋin təqiŋæwətæ tæmʔuɣnin qlawəl.

-

When she finally came, the husband said to her:

Пыкиргъэт ярак, ӄэлюӄ-ым ытлён таӈванэван еп нычичевын.

pəkirɣʔæt jarak, qæluq-əm ətlon taŋwanæwan jep nəsisewən.

-

― You stayed a long time, even though you know we have to hurry.

ӄол рыннин ы’вэӄучитэ ивнин “ӈэвъэн”.

k’ol rənnin ə’wæqusitæ iwnin “ŋæwʔæn”.

-

The “wife” replied:

― Китъам ӄырэтгын магчыкойпы мэмычечгын.

― kitʔam qərætɣən maɣsəkojpə mæməsesɣən.

-

― The hostess was too talkative.

“ӈэвъэн-ым”пынлёгъэ:

“ŋæwʔæn-əm”pənloɣʔæ:

-

She didn’t let me go.

― Миӈкы-ым магны ынкъам ръамэмычечгын?

― miŋkə-əm maɣnə ənkʔam rʔamæməsesɣən?

-

That’s how Tukinevut deceived the man.

Ы’вэӄуч ниничгытэтӄин:

ə’wæqus ninisɣətætqin:

-

Having come home, he still didn’t realize anything was wrong.

― Ынӈатал ынръам миӈкри итгъи, рытгэватын, миӈкы варкын магны ынкъам рэӄу нъитын пысӄонмэмычечгын?

― ənŋatal ənrʔam miŋkri itɣʔi, rətɣæwatən, miŋkə warkən maɣnə ənkʔam ræqu nʔitən pəsqonmæməsesɣən?

-

One day the husband said to the “wife”:

ӈэвъэнйыръэ-тыӄиӈэвытэ ӄырэрыӈӈонэн магны.

ŋæwʔænjərʔæ-təqiŋæwətæ qərærəŋŋonæn maɣnə.

-

― Go and bring me a memuchechgun from the magnu .

Аны тэгмэт- киит льунин.

anə tæɣmæt- kiit lʔunin.

-

The “wife” said:

ӄол итгъэт-ым ӄаматыӈӈогъат.

k’ol itɣʔæt-əm qamatəŋŋoɣʔat.

-

― Where is the magnu and what’s a memuchechgun?

Тыӄиӈэвытэ йытонэнат рорат, вытвытӄорат.

təqiŋæwətæ jətonænat rorat, wətwətqorat.

-

The husband was surprised:

Ымыльо чывиткунинэт, чеэкэй ёнэнат энагнэнтытко- ёлгык ынкъам йылнинэт ы’ваӄочегты.

əməlʔo səwitkuninæt, seækæj jonænat ænaɣnæntətko- jolɣək ənkʔam jəlninæt ə’waqoseɣtə.

-

― How could you forget where the warehouse for [storing] clothes is and what our only memuchechgun is like?

Ы’вэӄучитэ чаӈыттатэты пынлёнэн ӈэвъэн:

ə’wæqusitæ saŋəttatætə pənlonæn ŋæwʔæn:

-

The beetle-woman started to look for the magnu.

― Ынраӄ иа’м ымыльо рэнтыткоёлӄылтэ ыннэнлеӈкы рытынэт, алымы ӈан кытур амъянра нинэчвиткуйгыт?

― ənraq ia’m əməlʔo ræntətkojolqəltæ ənnænleŋkə rətənæt, aləmə ŋan kətur amʔanra ninæswitkujɣət?

-

She could hardly find it.

“ӈэвъэнэ”ӄынур рытыяатык ивнин ы’вэӄуч:

“ŋæwʔænæ”qənur rətəjaatək iwnin ə’wæqus:

-

Once during the rite [of thanksgiving to the Spirits] Tukinevut took out the fat sausage and vutvutqorat .

―ӄун аны ынръам гамачынтыгэватлен, ӄулитгивик ынан мынтэӈынлен.

―k’un anə ənrʔam ɣamasəntəɣæwatlen, qulitɣiwik ənan məntæŋənlen.

-

She chopped all these on a single plate and gave them to the husband.

ӄынвэр-ым ы’вэӄуч чичеквъи:

k’ənwær-əm ə’wæqus sisekwʔi:

-

The frightened husband asked the “wife”:

ӄырымэн ынӄэн ынин ӈэвъэн, эплытэӈчимгъукэ гыпильэтыркын.

qərəmæn ənqæn ənin ŋæwʔæn, æplətæŋsimɣʔukæ ɣəpilʔætərkən.

-

Why have you chopped everything together?

Эргатык ы’вэӄуч уӈэлгъи, нымкыӄин уӈинэӈ рэннин.

ærɣatək ə’wæqus uŋælɣʔi, nəmkəqin uŋinæŋ rænnin.

-

Last year you did it separately.

Пэнъёлгычгын тэйкынин ӈаргын ынкъам ивнин “ӈэвъэн”:

pænʔolɣəsɣən tæjkənin ŋarɣən ənkʔam iwnin “ŋæwʔæn”:

-

The “wife” answered as if she forgot:

―Таӈымыльо ы’ттъымыт ӄорэн ӄырэтгынэт пэнъёлгэты, мынынлывэтынэт.

―taŋəməlʔo ə’ttʔəmət qoræn qərætɣənæt pænʔolɣætə, mənənləwætənæt.

-

― Really?

Рылывэтыплыткук ымыльо ы’ттъымыт, ӄлявыля упынъылинин“ӈэвъэн”йынйынэты.

rələwætəplətkuk əməlʔo ə’ttʔəmət, qlawəla upənʔəlinin“ŋæwʔæn”jənjənætə.

-

I don’t remember.

Ытлён эрэтгъи пэнъёлгэты вытрыӈ.

ətlon ærætɣʔi pænʔolɣætə wətrəŋ.

-

Next time we’ll make it as always.

А’мын-ым янот гъэтйивчитлин о’равэтльамэл, ынӄоры йиле кээрэчьин:

a’mən-əm janot ɣʔætjiwsitlin o’rawætlʔamæl, ənqorə jile kææræsʔin:

-

Finally, the husband realized that she was not his wife:

― Мачынан ымыльэты варат нъэӄэчитыркын, нытъылыркынэт ынкъам нувъиркынэт.

― masənan əməlʔætə warat nʔæqæsitərkən, nətʔələrkənæt ənkʔam nuwʔirkənæt.

-

she did everything wrong.

Э’тйивчитыплыткульын ӄлявыля тиӈунин пэнъёлгэпы ынкъам рытрилнин апаӄатлы.

æ’tjiwsitəplətkulʔən qlawəla tiŋunin pænʔolɣæpə ənkʔam rətrilnin apaqatlə.

-

The next day, the husband brought a lot of firewood.

Люур-ым льунин гылгын тыӄиӈэвытын, ынкы энмэч гапаален вэтгавкы.

luur-əm lʔunin ɣəlɣən təqiŋæwətən, ənkə ænmæs ɣapaalen wætɣawkə.

-

He lit a big fire outside and said to his wife:

Пиӈкунэӈу пэнъёлгын, ӄлявыля кылгэннинэт ӄаат ынкъам йъэчычегъи ӄолерагты.

piŋkunæŋu pænʔolɣən, qlawəla kəlɣænninæt qaat ənkʔam jʔæsəseɣʔi qoleraɣtə.

-

― Bring all the reindeer bones we have.

Пыкиринэӈу эвырӄэй валятконэн расӄэвъян ынкъам чьогыргын ёрокэн.

pəkirinæŋu æwərqæj walatkonæn rasqæwʔan ənkʔam sʔoɣərɣən jorokæn.

-

Let’s burn them up.

(Лыгъоравэтльат нивӄинэт, энмэн этлы тытлепы эрэсӄивыкыльинэт атайыӈкыльэн нымытварак).

(ləɣʔorawætlʔat niwqinæt, ænmæn ætlə tətlepə æræsqiwəkəlʔinæt atajəŋkəlʔæn nəmətwarak).

-

When she brought the bones and they had burned them up, he pushed the “wife” into the fire.

Ынан льунин кынмэк ёрочыко кылтычеръё у’мӈилгэ ӈэвъэн, наӄам гэлгиӄупӄынтэтлин.

ənan lʔunin kənmæk jorosəko kəltəserʔo u’mŋilɣæ ŋæwʔæn, naqam ɣælɣiqupqəntætlin.

-

She fell into the fire with her back down.

Лыгэӄылпэ равэръэпаннэн ынкъам ръилемъетгъэт ченэтрагты.

ləɣæqəlpæ rawærʔæpannæn ənkʔam rʔilemʔetɣʔæt senætraɣtə.

-

First, she cursed in the human language, then in the language of insects:

Ынкатагнэпы о’равэтльат тъылтывигъэт ынкъам въэӈӈогъат, эвыр а’ӄачетыӈогъат.

ənkataɣnæpə o’rawætlʔat tʔəltəwiɣʔæt ənkʔam wʔæŋŋoɣʔat, æwər a’qasetəŋoɣʔat.

-

― I want all the people to quarrel with each other, get sick, and die!?

Ытръэч.

ətrʔæs.

-

When she had finished cursing, the man took her out of the fire and placed her belly down.

-

-

-

At that time he saw the beetle’s skin, and she stopped talking.

-

-

-

As soon as the fire had gone out, the man harnessed the reindeer and rushed to that other yaranga.

-

-

-

Having approached the yaranga, he cut an outer entrance with his knife and then at an entrance to be sleeping chamber .

-

-

-

In the corner of the sleeping chamber, he saw his wife bound with tough ropes.

-

-

-

She was very thin.

-

-

-

He quickly dressed her and rushed to his own yaranga.

-

-

-

From that time on the people started to get sick, die, and quarrel with each other.

-

-

-

The end.