Top » Folk Tales » 2-24 sakəɣæt ənkʔam əlleŋi Japanese / English
2-24 sakəɣæt ənkʔam əlleŋi Folk tale of Chukchi by Kerginto, Alla Source
Original Text
2-24 Чакыгэт ынкъам ыллеӈи
Ганымытваленат чакыгэт гэлленъютэ. ӄол итгъи ыллеӈи нытырынӈыӄин, нытарынныкоӈӄэн. ӈытотыляма чакыгэт ивнин: ― Чакэй, ынӈэ эгитэкэ рынныкот, гитэк рэмлеӈыт. Ыллеӈи ӈытогъэ. Вэлывэл чакэттэн эрэтгъи. Миӈкыри итгъи, гитэнинэт рынныкот, люур-ым мылегъэт. Чакыгэт, эмчеӈыттэ, ратамыткынатгъэ. Ынръам-ым кытыйга рылыпляннэн. Тыляма таӈамалваӈ вальын рилӄырил нинэльуӄин, ытръэч рылгэ нэнатааӈкэн, лыгэн ынӄо рымагтэты нылеӄин. Люур Кэйӈыӈэвык пыкиргъи. Рычаёвнэн пыкирльэн. Чаёплыткок йылнинэт мэмычечгын, рытрииръыт. Ынкоры Кэйӈыӈэв ынӈот иквъи: ― ӈутку варкыт энаральыт. ӄээӄын вак ивнин: ― Элкычга ӄэнарагчегэ. Эченур ынӈэ эвинвыллепкэ. ӈэвысӄэтӄэй илкэ энарагчегъэ. Энаральа нэпиринэт рытрииръыт. Кэгынмыт чимыкылылетэ нэтэнйыръэтынэт. Пэлӄынтэтгъи Кайӈыӈавэты. Ивнин: ― ӄыллепги. ӈэвысӄэтӄэй лылепгъи, гитэнинэт кылылет. Аны нытаӈпэраӄэ- нат! Кэйӈыӈэв иквъи: ― Виин ӄыкылылёйпатыркын, гым-ым мытъирэткук. Ытръэч ынӈэ лявтэпы инэнйикэ. Лыгэн пылвынтывылпата ӄэнаркыплыгэ. ӈэвысӄэтӄэе тэйкынинэт и’нничгын ынкъам вилюлгыт. Пылыткук рыгъевнин Кэйӈыӈэв. Пылвынтывылпата кыплынэн вэлёйпы. Ивнин Кэйӈыӈэвэ: ― Пэлле рэенӈыт гымнин ылленъют. Виин ёрочыко ӄатчыгэ. Тэӈынӈэ эӄулильэткэ, илюкэ ӄытваркын. Ынӈин ёрочыко ратчыӈаннэн. Нэлгэ энаръэнэн. ӄээӄын вак пыкиргъэт. Люур о’равэтльамэл иквъэт: ― Чакэй, мэӈӄо о’равэтльаткэркын ? ― Мэӈӄо нъоравэтльаткэн ? –татлыӈыткогъэ ӈэвкэйӈын. – Ынӄэн торыкайпы, ӄэлюӄ эмымэӈӄо лейвыркынитык. Чаёплыткок овэчвыӈӈогъат. Рыпэт ымы нытэнтиӄин ӈэвыс’ӄэтӄэй, ӄол-ым таӈаӄочеткынка. Йылӄэтинэӈу кэйӈыт, ӈэвысӄэтӄэй у’рэквъи. Кэйӈыӈэвэ ивнин: ― Ии, ӈавыл, эӄылпэ ӄырагтакватгэ. Эмытъэт тэӈыӈэ атаалгылятка, ӄэйвэлым ръэнут равалёмыркын, лымэвыр увичвыльыт, лымэвыр-ым мэӈин ръэйӈэвыткуркын. ӈытотыляма въарэйпы ӄуликэйӈин ӄыпиригын рыгытъол. ӈэвысӄэтӄэе пиринин въарэйпы рыгытъол. Эквэтгъи. Ръэтъеквэ таӈамалваӈ увичвыльын нэнавалёмӄэн, микынэ чама нинъэйӈэвӄин, ытръэч вэнлыги таӈванэван нытаалгылятгъан. Тэкэм эймэвык ярак, ылленъютэ ивнин: ― ӄыгитэ, рай кэйӈын вэлеркылеркын. Ынӈин ивыплыткук – ырыткугъи кайӈэты. ӈэвысӄэтӄэе нанӄытранэн. Люур ынӄо ӈытогъэ гытэӈъаачек. Ырык энаральо гитлинэт нэмыӄэй ыллеӈи гачакэтта. Энаральэн ӈэвысӄэтӄэй етгъи. Пынлёӈӈонэн ӈэвысӄэттумгын: ― Кита ӄикви, миӈкыри гыт э’ликэтгъи ? ӄол-ым лыгэн пыӈылтэлгъэ. ӈэвысӄэтӄэй –энаральын рагтыгъэ. Ыллеӈи ивнин: ― ӄывакъогэ тытлык ӄача ынкъам ӄытарынныкоӈыркын. Ыллён-ым ваӈэӈӈогъэ, ӄээӄын-ым вак иквъи: ― ӄынтогэ. ӈытома ӄикви: ― Ынӈэ эгитэкэ рынныкот. Ыллён ӈытогъэ. Н'эвысӄэтӄэйин вэлывэл люӈэрэтэ. ӄынвэр ринтынин ынкъам гитэнинэт рынныкот, ынръам люӈымлетэ итгъэт. Чинит мыленинэт. Ратамыткынатгъэ. Кытыйга рылыпляннэн. Кэйӈыӈэв ӄутысӄычетгъи ынкъам ӄымэк тэнтисӄуйвынин. Ынӄоры иквъи: ― Пэллеӄэй гымнин ылленъют рэенӈыт. ӄатчыгэ ёрочыко. Авъеткынка ӄывакъотваркын ынкъам ынӈэ этэнӈыткукэ. Люур етгъэт кэйӈыт. Никвъэн чакыгэт: ― Мэӈӄо о’равэтльаткэркын ? ― Чинит-ым тури о’равэтльалыкойпы левыркынитык. Ынӄоры овэчвыӈӈогъат ёрочыко. ӈэйвысӄэтӄэй, алымы нъэӄэлиӈэтӄин, наӄам-ым вэнлыги нытэнӈыткуӄин. Йылӄэтгъэт кэйӈ'ыт. Кэйӈыӈэвэ ивнин: ―Эӄылпэ ӄыкытгынтырагтыгэ. Тэӈынӈэ атаалгылятка, ӄэйвэлым ръэнут равалёмӈын. ӈытотыляма ӄолекайӈэпы пиринин въарэйпы рыгрыг. Ръэтъеквэ, ръэнут валёмык, ныттэтӄин гыргочаткынэты, наӄам тэӈэллы мэӈин ныльунин. Пыкэттыляма ярак, ылленъютэ ивнин: ― Ынӄэн кэйӈэ найъоркынэгыт! Ыллеӈи ырыткугъи, чакэтта-ым нанӄытранэн кэйӈын. Нанӄычыкойпы пинтыӄэтгъи черитӄыльу агтэӈкэа’ачек. Ымылъо чеэкэй нымытваӈӈогъат. Ытръэч.
Translation
2-24 sakəɣæt ənkʔam əlleŋi
ɣanəmətwalenat sakəɣæt ɣællenʔutæ.
k’ol itɣʔi əlleŋi nətərənŋəqin, nətarənnəkoŋqæn.
ŋətotəlama sakəɣæt iwnin:
― sakæj, ənŋæ æɣitækæ rənnəkot, ɣitæk ræmleŋət.
əlleŋi ŋətoɣʔæ.
wæləwæl sakættæn ærætɣʔi.
miŋkəri itɣʔi, ɣitæninæt rənnəkot, luur-əm məleɣʔæt.
sakəɣæt, æmseŋəttæ, ratamətkənatɣʔæ.
ənrʔam-əm kətəjɣa rələplannæn.
təlama taŋamalwaŋ walʔən rilqəril ninælʔuqin, ətrʔæs rəlɣæ nænataaŋkæn, ləɣæn ənqo rəmaɣtætə nəleqin.
luur kæjŋəŋæwək pəkirɣʔi.
rəsaownæn pəkirlʔæn.
saoplətkok jəlninæt mæməsesɣən, rətriirʔət.
ənkorə kæjŋəŋæw ənŋot ikwʔi:
― ŋutku warkət ænaralʔət.
k’ææqən wak iwnin:
― ælkəsɣa qænaraɣseɣæ.
æsenur ənŋæ æwinwəllepkæ.
ŋæwəsqætqæj ilkæ ænaraɣseɣʔæ.
ænaralʔa næpirinæt rətriirʔət.
kæɣənmət siməkələletæ nætænjərʔætənæt.
pælqəntætɣʔi kajŋəŋawætə.
iwnin:
― k’əllepɣi.
ŋæwəsqætqæj ləlepɣʔi, ɣitæninæt kələlet.
anə nətaŋpæraqæ- nat!
kæjŋəŋæw ikwʔi:
― wiin qəkələlojpatərkən, ɣəm-əm mətʔirætkuk.
ətrʔæs ənŋæ lawtæpə inænjikæ.
ləɣæn pəlwəntəwəlpata qænarkəpləɣæ.
ŋæwəsqætqæje tæjkəninæt i’nnisɣən ənkʔam wilulɣət.
pələtkuk rəɣʔewnin kæjŋəŋæw.
pəlwəntəwəlpata kəplənæn wælojpə.
iwnin kæjŋəŋæwæ:
― pælle ræjenŋət ɣəmnin əllenʔut.
wiin jorosəko qatsəɣæ.
tæŋənŋæ æqulilʔætkæ, ilukæ qətwarkən.
ənŋin jorosəko ratsəŋannæn.
nælɣæ ænarʔænæn.
k’ææqən wak pəkirɣʔæt.
luur o’rawætlʔamæl ikwʔæt:
― sakæj, mæŋqo o’rawætlʔatkærkən ?
― mæŋqo nʔorawætlʔatkæn ?
–tatləŋətkoɣʔæ ŋæwkæjŋən.
– ənqæn torəkajpə, qæluq æməmæŋqo lejwərkənitək.
saoplətkok owæswəŋŋoɣʔat.
rəpæt əmə nətæntiqin ŋæwəs’qætqæj, qol-əm taŋaqosetkənka.
jəlqætinæŋu kæjŋət, ŋæwəsqætqæj u’rækwʔi.
kæjŋəŋæwæ iwnin:
― ii, ŋawəl, æqəlpæ qəraɣtakwatɣæ.
æmətʔæt tæŋəŋæ ataalɣəlatka, qæjwæləm rʔænut rawalomərkən, ləmæwər uwiswəlʔət, ləmæwər-əm mæŋin rʔæjŋæwətkurkən.
ŋətotəlama wʔaræjpə qulikæjŋin qəpiriɣən rəɣətʔol.
ŋæwəsqætqæje pirinin wʔaræjpə rəɣətʔol.
ækwætɣʔi.
rʔætʔekwæ taŋamalwaŋ uwiswəlʔən nænawalomqæn, mikənæ sama ninʔæjŋæwqin, ətrʔæs wænləɣi taŋwanæwan nətaalɣəlatɣʔan.
tækæm æjmæwək jarak, əllenʔutæ iwnin:
― k’əɣitæ, raj kæjŋən wælerkəlerkən.
ənŋin iwəplətkuk – ərətkuɣʔi kajŋætə.
ŋæwəsqætqæje nanqətranæn.
luur ənqo ŋətoɣʔæ ɣətæŋʔaasek.
ərək ænaralʔo ɣitlinæt næməqæj əlleŋi ɣasakætta.
ænaralʔæn ŋæwəsqætqæj jetɣʔi.
pənloŋŋonæn ŋæwəsqættumɣən:
― kita qikwi, miŋkəri ɣət æ’likætɣʔi ?
k’ol-əm ləɣæn pəŋəltælɣʔæ.
ŋæwəsqætqæj –ænaralʔən raɣtəɣʔæ.
əlleŋi iwnin:
― k’əwakʔoɣæ tətlək qasa ənkʔam qətarənnəkoŋərkən.
əllon-əm waŋæŋŋoɣʔæ, qææqən-əm wak ikwʔi:
― k’əntoɣæ.
ŋətoma qikwi:
― ənŋæ æɣitækæ rənnəkot.
əllon ŋətoɣʔæ.
n'æwəsqætqæjin wæləwæl luŋærætæ.
k’ənwær rintənin ənkʔam ɣitæninæt rənnəkot, ənrʔam luŋəmletæ itɣʔæt.
sinit məleninæt.
ratamətkənatɣʔæ.
kətəjɣa rələplannæn.
kæjŋəŋæw qutəsqəsetɣʔi ənkʔam qəmæk tæntisqujwənin.
ənqorə ikwʔi:
― pælleqæj ɣəmnin əllenʔut ræjenŋət.
k’atsəɣæ jorosəko.
awʔetkənka qəwakʔotwarkən ənkʔam ənŋæ ætænŋətkukæ.
luur jetɣʔæt kæjŋət.
nikwʔæn sakəɣæt:
― mæŋqo o’rawætlʔatkærkən ?
― sinit-əm turi o’rawætlʔaləkojpə lewərkənitək.
ənqorə owæswəŋŋoɣʔat jorosəko.
ŋæjwəsqætqæj, aləmə nʔæqæliŋætqin, naqam-əm wænləɣi nətænŋətkuqin.
jəlqætɣʔæt kæjŋ'ət.
kæjŋəŋæwæ iwnin:
―æqəlpæ qəkətɣəntəraɣtəɣæ.
tæŋənŋæ ataalɣəlatka, qæjwæləm rʔænut rawalomŋən.
ŋətotəlama qolekajŋæpə pirinin wʔaræjpə rəɣrəɣ.
rʔætʔekwæ, rʔænut walomək, nəttætqin ɣərɣosatkənætə, naqam tæŋællə mæŋin nəlʔunin.
pəkættəlama jarak, əllenʔutæ iwnin:
― ənqæn kæjŋæ najʔorkənæɣət!
əlleŋi ərətkuɣʔi, sakætta-əm nanqətranæn kæjŋən.
nanqəsəkojpə pintəqætɣʔi seritqəlʔu aɣtæŋkæa’asek.
əməlʔo seækæj nəmətwaŋŋoɣʔat.
ətrʔæs.