原文
|
ҙуу бэлиэ эхимулэ бисити
|
ҙуу бэлиэ эхимулэ бисити～ бисити～
э～ ҙубэ соӈго эмэдугэ эи-тэнэ,
оно нихэуҙэӈэ, эхини-тэнэ ӈээлэми ӈээлэми олоктоони
нэӈуни-тэнэ хулааҙи нэмэми кэптэгиэни～ ӈээлэми олоктооси
дигаванаани～, ''оно иду соӈго дигаини хэкуи ҙэувэ,''
мэисиэни утиду хаиси.
дигаа дигаа ӈэниктэдугэ гунэ～
ицаандима-тэнэ, нэӈуни ээлэни тэээ, сагдиндима-тэнэ аини ээлэни тэээни.
гээ, ӈэниктэи-лиэ, бими～ гээнҙи эдээти～
''ути jэу сањадигини багдиини jэу эи. нии эмугдэлэни-нэ.''
бими бими～ эхини њауху jатасиани～ баата бааани.
игомпово хэкээси, хуаигааси-даа нэдээду гунэ～,
ҙуӈэ ҙуӈэ ҙугдити дагбалани, моо-да мэнэ эмээ гунэ,
мэнэ jэусисэ биэ, гунэ, гээ, оно нихэуҙэӈэ-тэ, эи.
эхини jатасиани, баата бааани ааҙи каптагиани～ игисиэни～ хабаусими,
нэӈуни-дээ элээ jатасилиани～, лугбаӈи хэбунээ ӈэнээни～
тээ ули киатигини воокто эгдилэ～
ӈэнээни лиаси эгди логбо логбо вооктоло ӈэнээси утаду jатасиани,
баата бааани хаиси ути-дэ пакпак-да. утаду jатасиани,
ситэjи каптагиак аjаҙи-да. тээсиини～ утаду, сикиэнээ эсигилисини,
ӈэниэни, ӈэниэ, ''э～ илэ хулии, нэхусэ сии.''
''баихи хулими-ҙэнэ.'' ''jэу jэу хулии.'' jэу гаҙиини-тэ,
ситэjи гаҙиини-ҙэнэ, ''илэ, илэ jатасинасаи илэ,''
гунэини. ''тээ～ ули киалани хулисэи бии. сагди ули,
ули киалани утала лиаси эгди воокто кэту њамаи бисэ,
њамаи њамаи суу-нэ,'' каптагиани, гаҙиани гунэ, игисиэти～
ситэфи. ситэjи каптагиак, сикиэк хабаусиэк, аjаҙи каптагиак хабаусиэк
амбугиак, баихи ӈэнээни, баихи ӈэнэмидулэ～ ҙоӈноу эдэми диэлиэни～
(сања вооони куаи сања-тэнэ.) ҙоӈноу эдэми диэлиэни～
омо ҙугдила ӈэнээни. ути аӈила, дооо～ бисини,
э～ чаӈаланиӈэсиити гунэ ҙуу баата хаку. jэу вооини～
унигаҙига-гда jэу сабугаҙига-гда jэу сањавани-гда～ вооити гунэ,
ҙуӈэ куанигасими-дэ. кээ, ути нэӈундима,
аини-тэнэ мэнэ куаи мэнэ воои, тэу jэу.
эи хугэҙигэ-гдэ гуакчи хугэҙигэ-гдэ jэу-гдэ сањавани вооити гунэ,
эи-тэнэ исэсиэни, ути нэӈундимэ, вооми вооми
тэу чикаа гунэ～. тоотиги вээндээк ээ гунэ,
''ути ситэдуjи хэбулэми агдаҙаӈаи иду чикаи-да утава-на.''
эими jаӈҙала-маи, ''сафани бии,'' кэптэгиэк эи-лиэ.
хулааҙи нэмэгиэк кэптэгиэк, бэлиэнтэ нихээмэни амнаини.
гээ, утадиги э～ ӈэниэни ҙуктиги, ''jаухи хулии нэхусэ,
сии кэту гооҙи.'' ''баи хулисэми-ҙэнэ jэу хулиҙэми,''
ситэни хаи ӈуами～ биини гунэ, ҙугдила иигиэ,
гээ утэ догбони ӈуаати～ тиманаӈи тээгиэти.
олоктосиа дигаати, дигаами мутугээси-дэ～ э～ ути,
эхини мафаӈати эмээ гунэ, тухи хэбунээ эмэини гунэ,
гээ, эмэисини олоктоони～ ути эхини.
нэӈуни-тэнэ хулаа кум кэптэгиэни, њаа.
''эи jэу ими нихэи нэхусэ сии,
оно нихэми, оно нихэми, сигди бааи-jэ,'' уӈкини, ''сии.''
туу туу бисини-э～ эхими дианаисини-дээ,
олоктосиани～ ути эмээмэни дигаваӈкини～ мутуэни～ ути,
дигалаами сиусими-дэ эсини тээги, эхини дигалаани
мохово уиjэ нэдэмди, ''элээ эхэ гулинэми-э,
мэнэ ӈуаиҙа сии,'' гуӈкини, гулиӈкини～ ниуми-дэ,
''оно нихээми бии, эхэ мафалаивани-дэ эими исэси бии,''
баихи ниувэни тээгими-дэ, ака-мали～ исэсиэни～ эхими.
''jэу ниини бими бии.'' (гээ,) тээгиэк, ҙалитиги ӈэнээк,
омо гуулу сэхи гаҙисаак, ситэjи тэгэнэни хэигинэни,
дили аву мэӈдэ вооони, тэгэнэни, мэнэ,
мэндинэми хаи утэ-бэдэ вооони. тэтэвээк, гээ, тоо илаак ээни.
''гээ, сии цэҙэ jэгдигэ ситэни бими, эниӈэ тоотиги вээндэивэjи.
илаалиа понтолими соӈго ситэни эдэҙэи,'' вээндэлээни тоотиги.
(ситэи?) пуӈгулими пуӈгулими илаалиа пуӈгулитэми,
хаjа хаjак-да тээгиэни, соӈго ситэни эдээни, эи-тэнэ. бэjэни хэтигэнээни,
ута хаиси соӈго эдээни, соӈго мамани эдээни, хаку.
''гээ, ӈэнэҙэфи.'' ӈэнээни～ ситэjи хэбунээ,
чомбо чомбо чомбо чомбо чомбо њауху ӈэнээни～
эними амиалани бомбоо тити тити ааани, ситэни-дэ.
ӈэнэми～ омо соӈго одокони ӈуагиандила иинээти, агду доолони.
агдула иинээти, ''гээ, э～ одоо,'' гуӈкини,
бии ситэхи бими～ сии омо коктоулани
минду чолоо нэдэjэ,'' гуӈкини, бэjэни чолоини,
гээ эи-тэнэ, ''гээ эмэи-ҙэ, њухуанаи-ҙа,'' гуӈкини,
њухуанаани～ ситэjи, дулаӈкила амбувани ӈуаати～ утаду,
гээ, биауjаҙига бааи-лиэ ути хоктолоти, ути,
ути укэтигини соӈго хоктони эдээни, идиги эмээни～,
баазагалани нет, анчи, бэjэти соӈго, укэдигини соӈго хоктони эдээни,
гээ хаjагиани jаҙата. хаjаани хаии～ эи-тэнэ,
тухинэфи хэбунээ хаилиити утигату биауjаҙига, сањанани.
''гээ, гээ,'' гуӈкини, ''нии баадуга, суу хоктолиу,
минтивэ, буу чоо њауху ниуҙэми,
утааси бии амиалаи сии ситэи ниуҙэ.
сии ситэи ниувэ, синэвэ-тэнэ ииниги ҙавадуҙа ата вааду.
сии ситэвэи-кэ ваадуҙа, гээ.'' гээ, эмэити,
цэҙэ-дэ эмэиси ниусии ниусии, ниувэни ути одокоӈити
њауху, вааати～ утива гидалаати, гидааси вааати.
гээ утадиги баатаӈини ниувэни, ''хиэ～ хиэ～ хиэ～ хиэ～,''
утаухи хокчовасии эуси хокчовасии гээ, амини тукиамани～
''бии ситэвэи эҙи ваа～ бии ситэвэи эҙи ваа,'' тукиани гунэ.
''бии ситэвэи эҙи ваа,'' гунэини, ''ути бии ситэи,''
соӈго, эсимэни иинэ, пукчалилиа～ вааати, ути-тэнэ.
''сањаӈа хэктинэни-э,'' гуӈкини, ''бии ситэвэи эҙи ваа,'' гунэиду,
оно, оно сии ситэи биини,
соӈго-но ута. бии эими саа дианаами jэу,'' гуӈкини, гаагиани.
ситэjи гаагиак, тэгэjи асуктаак, каптаак дэкэӈисиэк нэдээк ээни.
''гаҙими-да аjа, сања вооони. тэулээси гаҙими-да аjа.
jэу гаҙии утэ-бэдэ багдигиҙаӈава,'' утала нэдээк ээни,
тэгэҙи каптаак. ӈэниэни～ тимаасанаӈи,
гээ, гээ, элээ ваалиити ути энимэни ииниги гаҙиафи,
''элээ～ нэхусэ, элээ тиманаӈи синэвэ, вааҙаӈати～,'' гунээ,
соӈоини эхини. jэу jэувэни тэу оно-доо мэӈдэ кэниjэ, ''нэхусэ сии,
jэу будэкцэми нихэи jэу,'' гуӈкини.
эини саа, лиата куаӈ куаӈ хэутисиини, тагдаини,
эхинтиги эхинтиги туу дианаа. ''гээ,'' эхини, ''гээ, эҙи, эҙи сигди баа,''
соӈоо вадиjа. ''бии, сии дигалагаи хэбуэми дигаи ава,
тэу сасаасиани маамаа-да.
утааси, тиманаӈи њаа эмээни. эи-кэ эсини-дэ соӈо,
эсини-дээ jаа. ''гээ, нэхусэ дигалами тээгиjэ, маа.''
тээгивэнээси, дигаани, хэбуэмэни. ''гээ, эи тимана вааҙаӈати,
нэхусэ синэвэ њаа,'' гуӈкини, ''гээ, бии нэӈулэ-дээ анчи эсигиҙэми.''
эи-тэнэ, тимаасанаӈи, гээ, ваалиати, утава.
кэ～, эсимэти-дэ ваа, аӈи, сакиа хагдиани эдэми,
моотиги лагбанаани～, вааи-лиэ, хуктэндээти э～ тии лэлиини
оњоо～ тии абду, чэӈдэм-дэ, ниани доозолони биини,
''эи нии буубу-нэ эи, jэу буjи бими нихэу,
ава～ ниива,'' гуӈкини, jэу дигаҙаӈани, нии улэвэни.
''нии эми би, оно биини,'' гунээ, лэлиихи абдухи,
jэу-дэ хэм-дэ. оњоохи хаиси, гээ утава.
эсити-дэ дига, вээндэлээти эи-тэнэ.
эхини ӈэнээк, наа улэндэк, бугээк ээни утава.
гээ, ути хагдиа утала лагбанаа, ӈэниктэити, тэу ӈэниктэити,
ҙоӈноу эдэми～ диэлигиэни ситэтиги, эи-тэнэ, тээ～ дэкэлэ имэнээтиги.
утала иигиэни, иигиэк, ниинагиак, тоо илаак, гаагиани,
ути каптаамани, каптаама гаагиак,
''гээ, цэҙэ jэу-дэ бими, ситэни бими,
бии тоотиги вээндээ илаалиа понтолигиктами, тээгиjэ, илигиjэ,
ситэjи гаагиак, вээндээни тоотиги, илаалиа понтолотогиани,
эниӈэ～ бии кэту њамаиҙи ӈуаи, оно ӈуаи, сањаҙи њамаи баи.
ути абуга тэгэҙини каптааси њамаи бисэ ути.''
''jэу сањани њамаи биҙэӈэи,'' гуӈкини, гээ, эи-тэнэ ваагиани,
ниинагиани, кэ～ ситэjи ӈаалалани ҙавагиа～ ӈэниэни～ ӈэними ӈэними
омо ҙугдила иинээти, эjэ～ нада аҙигаҙига,
сугбувэ тоӈ тоӈ коӈкониӈэсиити гунэ,
''э～ эхэ, идиги эмэи-jэ,'' гуӈкини, ''сии,''
''эмээми бии, сунтиги ҙимаами.'' ''эхэ, аӈаасиjа сии
мундулэ. иду иду аӈаасии ӈуакцаи, иду,
эхэ буу њаадигава сии мафаи гээнэсээни,
мамаасанами гадалагами, эинэӈи эмэҙэӈэни эинэӈи гадами.''
сии буу эниӈэду биjэ.'' эниӈэнэми, эниӈэнэфи нантаити.
гээ аjагиани. ситэjи-тэнэ, дэгдивэни тэу～ jэуҙи-кэ бутуэк,
соктоуак, ''мэнэ, мэнэ гусиjэ сии.
эҙи-дэ исэси аминтиги,'' гунэи,
бэjэни-тэнэ дэгдиjи доӈдолоjи сэунэлээ～, дамива коӈголоо～ даиҙи,
тээсиини～ дэгдиjи бакчигаа утаду,
тии ичааҙи каптаани бакчигавани исэптэ.
тээсиини～ тиа тиа～ эмээ гунэ. хууҙи аива хэбунээ, эмээ гунэ.
ииjэни-ҙэнэ, омо чудиэни чоо эхиндуни буукцээ гунэ,
''иду буукцэи сии минду.'' ''ими ии сии
чоо сагди эи биэ.'' ''ути таати буу эниӈэвэ,
бэjэни мамаасавани ути таати ути буу эниӈэвэ,
бакчига, тээивэни исэjэ.'' ''э～ эими саа бии,
э～ мама～ сии аҙигаӈи бууjэ, минду.'' ''ҙаваи-ҙа～
гэлэисини чаалаисини-дэ ҙаваи-ҙа～,'' гуӈкини,
эи-тэнэ, аиӈивани ҙаваа умиани-э～ хэӈкиэни, мамаасатиги.
утааси-тэнэ эхиндуни бууэни, таду буундээ, оду буундээ,
малаани～ аиӈи гээ, мутуи-лиэ, гаҙии-нэ ӈэниэни～
мамаасанами аҙигава баами. тиманаӈи, бисини～,
тиманаӈи логҙо логҙо эмээни утаухи, ути-тэ, аӈива, вооктоҙигава,
пудэӈку хэкээни, сагдиҙи～ нии-будэ,
утала сэунэлэвэнээ дэгдинэни талуҙи,
дэгдиӈисиэ jаанани гулугунэни тэу вооок, аӈманани, талугава,
нэдээк ээни, дэгдинэни утала аӈмаӈисиак,
даива дамива тэувэк элээ эмэлигэ, дами тэувэк, даива бууэни,
аӈмалани чугаани, пуњуу пуњуу пуњуу дамисии гунэ, чугаани.
бэjэни-тэнэ jэу-кэ нихэини утаду тэээни, эмээ гунэ чэӈгэ чэӈгэ-дээ
мафани. ''сии-нэ аали эмэи-тэ,'' ''эи сикиэни эмээми бии.''
''э～ сии хаи бии мамасаваи тиинэми эмэи сии,
jаҙами мамаасанами гээнэми эмээми-ҙэнэ, бии.''
эмусэ биини-jаҙата ути. гээнэи jаҙами,
эмусэ биивэни. гээ ваалии-лиэ～ утадиги ваалии ваалии
лиаси-даа вооктоӈи тэу-дэ, оно-до вээндэлэми
хаи сокчолиилиа тээгии гунэ～ оно-до вээндэми-дээ
хаи сокчолиилиа тээгии гунэ,
''jэу сањани бими кэту маи, биини,'' гуӈкини, ''эи.''
оно вээндээ сокцолиилиа тээгиини дэулиэ jэгдигэ алиjа-лиэ-дэ.
абуга～ сии исэсиjэ, ааҙи утаухи-а,
jэу сањатиги ваалии-даа сии,'' гуӈкини, ситэни-тэнэ.
''сии исэсии утава ааҙи, хэгихэ.''
э～ воокто тэу чикаптаани гунэ. гээ утава вээндэгиэни.
''њаа оно кэсэусиҙэӈэи, сии минэвэ,'' гуӈкини.
''њаа оно нихэҙэӈэи-тэ.'' jэу-дэ эсини диана,
jохоjи ҙавагими олоктоони дигаванаани, ''гээ оно нихэҙэӈэи,
эмэҙэӈэи-нуу эҙэӈэи-нуу,'' гуӈкини.
''гээ эмэтэмиҙэ оно jаҙами.''
эмээ-мэи. ситэjи тэтигисиэк, ааҙи каптагиак хулааҙи, тухилэни тэувэк
сэугиэк, jамага jамага иӈи лугбаҙигавани иӈи сањавани,
иӈи-даа аактавани ҙаваҙаӈани гиэни. ута тэундээ лугбаҙигаjи.
тухи иӈкуалаа утадиги-сэнэ мафалаани элээ,
анчи нет больше.