民話資料

ҙуу бэлиэ, хатала, мафала анчи, ута-тэнэ ӈэнэити,

ǰuu bəliə, xatala, mafala anči, uta-tənə ŋənəiti,

二人の 女、 娘、 夫は いない、彼らは 行く、

эхини динаини, ''гээ мафанафи галактанаҙафи, багдилагафи,

əxini dinaini, ''gəə mafanafi galaktanaǰafi, bagdilagafi,

姉が 言う、 「さあ、 我らの夫を 探しに行こう、暮らしていくために、

оно багдиҙами, jэу, багдилагами.''

ono bagdiǰami, jəu, bagdilagami.''

どうして 生きていけようか、 生きるためだ。」

ӈэнэми～ ӈэнэми ииӈкити омо баала.

ŋənəmi～ ŋənəmi iiŋkiti omo baala.

行って、 行って、着いた、 ある 場所に。

туэзэ, кава утала нии-мэи гиамани,

tuəzə, kawa utala nii-məi giamani,

冬用のその家は、小屋は、その中には 人間の 骨ばかりだ、

гиаӈголака-да нэӈуни ӈээлэлиэни утаду, нэӈутиги дианаини.

giaŋgolaka-da nəŋuni ŋəələliəni utadu, nəŋutigi dianaini.

骨ばかりがゴロゴロ転がっている、妹は 恐れた、 そこで、妹に 言った、

''оду аӈасиҙафи,'' нэӈуни-тэнэ, ''эҙэӈэи аӈаси, сии аӈасииҙа,''

''odu aŋasiǰafi,'' nəŋuni-tənə, ''əǰəŋəi aŋasi, sii aŋasiiǰa,''

「ここに 泊まろう、」と 妹は、 「私は泊まらないわ、あなたは 泊まりなさいな、」と

нэӈуни ӈэнии-лиэ элэтиги, тээ～ элэтиги даувани биаса багиатигини,

nəŋuni ŋənii-liə ələtigi, təə～ ələtigi dauwani biasa bagiatigini,

妹は 去った、どこか違う所へ、あっちへ、違う方へ、川を渡った、川の 対岸へ、

утаду има эсиэ ути аӈасиа аӈа...

utadu ima əsiə uti aŋasia aŋa...

そこで 雪を 平らに均して 彼女は 泊まった、

гээ сикиэгисиини ҙаавуни нихэити ињэтиги хаагбуанаи,

gəə sikiəgisiini ǰaawuni nixəiti iňətigi xaagbuanai,

さあ、夕暮れになると、ひどい騒音を人々が たてた、夜が明けるまで 叫び騒ぎ立てた、

эхини, тала тэу ниэсигиэти, ути,

əxini, tala təu niəsigiəti, uti,

姉も、そこで（彼らと共に）戸だの窓だの全て 開け放って騒いだ、それは、

гиама гунээни, гээ ути хаагбуанаи, нии эхини-тэнэ.

giama gunəəni, gəə uti xaagbuanai, nii əxini-tənə.

骨だらけだった という、 さあ、彼らは 騒いだ、 人と 姉は。

гээ бими-э. бисээ～си оло ути ӈуагии

gəə bimi-ə. bisəə～si olo uti ŋuagii

さあ、そうしていて、 しばらくしてから そこで 彼らは 寝た、

ути аҙига ӈуалагами тоо илаи,

uti aǰiga ŋualagami too ilai,

その 娘は 寝るために 火を 焚いた、

''бэнэлэjи валаҙами киаколаӈ тауӈ, бэнэлэjи валаҙами киаколаӈ.''

''bənələji walaǰami kiakolaŋ tauŋ, bənələji walaǰami kiakolaŋ.''

「妻の妹の所に 寝に行こう、キャコラン タウ、妻の妹の所へ 寝に行こう、キャコラン。」

гээ ути нэӈуни-дээ бэнэни-гдэ даала эдээни,

gəə uti nəŋuni-dəə bənəni-gdə daala ədəəni,

さあ、その 妹にも、 妻の妹に 近づいて来た、

ҙугдэвэ хуту хуту вээсинэҙэӈэни утава хээкэ хээкэ

ǰugdəwə xutu xutu wəəsinəǰəŋəni utawa xəəkə xəəkə

（妹は）薪の切れ端を、火花を散らしながら 投げる、 それを、アチチ アチチ、

хээкэ сусагии ути, гиагдула, гиагдула ваа...

xəəkə susagii uti, giagdula, giagdula waa...

アチチと 逃げる、そいつは、ガチャガチャ、ガチャガチャと骨を鳴らしながら、

аӈи мафааса, утэфи имаӈко ути, (мафаасахи-даа, мамаасахи?)

aŋi mafaasa, utəfi imaŋko uti, [mafaasaxi-daa, mamaasaxi?]

何だ、 その姉の夫は、 そんな 話だ、 それは、[夫がいるのか? 妻がいるのか?]

jэу мамаасала анчи-на, ути эхимула, суса...

jəu mamaasala anči-na, uti əximula, susa...

何の 夫も いるものか、 その女は 姉と二人だ、

ӈэнэити эхини иӈдуулэини, мафанафи галактанаҙафи

ŋənəiti əxini iŋduuləini, mafanafi galaktanaǰafi

行った、姉が 一緒に行かせたんだ、 自分たちの夫を 探しに行こうと、

утэми омо баала иинээти нии, биини ути ҙугдила,

utəmi omo baala iinəəti nii, biini uti ǰugdila,

そうして ある 所に 着いた、人が いる、その 家には、

ииисини нии гиамани-мэи-дэ. ути-тэнэ сикиэ тэу нии эсигиити,

iiisini nii giamani-məi-də. uti-tənə sikiə təu nii əsigiiti,

入ると 人の 骨ばかりなんだ。 それらの骨は 夜になると 全部 人間の姿に なる、

гуалаа, обманка, гээ ути эхини хагбасии-jаҙата, ниинтава,

gualaa, obmanka, gəə uti əxini xagbasii-jaǰata, niintawa,

人となった、人を騙す者たちだ、さあ、その 姉は 彼らとふざけあう、男を、

этигэнэми баалагами, нэӈуни-тэнэ тээ～ бики баалани ӈуанаани,

ətigənəmi baalagami, nəŋuni-tənə təə～ biki baalani ŋuanaani,

自分の夫を 見つけるために、 妹は ほうれ遠くあの 川の方へ 寝に行った、

има эсигээси, гээ, ути эхиӈэтини, мамаасалаа, эхэӈэтини эмэи,

ima əsigəəsi, gəə, uti əxiŋətini, mamaasalaa, əxəŋətini əməi,

雪を 直して、 さあ、その 姉の夫が、姉と結婚した、その姉の夫が やって来る、

бэнэлэjи сунҙунэини, гээ, эмэи ути,

bənələji sunǰunəini, gəə, əməi uti,

自分の妻の妹の所へ からかおうとするのだ、さあ、やって来る、 そいつが、

ути аҙига-тэнэ jэу-гдэ хуту хуту вээсиэни утава.

uti aǰiga-tənə jəu-gdə xutu xutu wəəsiəni utawa.

その 娘は 何だかその、火花を散らして 投げつけた、それを。

хээкэ хээкэ хээкэ ӈэниэк, бэнэ нуамани ҙугдэвэ вээсиини,

xəəkə xəəkə xəəkə ŋəniək, bənə nuamani ǰugdəwə wəəsiini,

アチチアチチ、アチチと 去った、妻の妹が 彼に 木の燃えさしを 投げた、

утааси тимадула тээгээси, кусигэвэ гидалаа

utaasi timadula təəgəəsi, kusigəwə gidalaa

それから 朝 起きて、（魔物は）自分のナイフを 地面に突き刺して、

ути мамаса аӈи, бэнэдуjи.

uti mamasa aŋi, bənəduji.

その 妻の あれだ、 妻の妹に与えた。

''гээ, бэнэ, сии эҙи ӈээлэ минҙи,'' бууэни кусигэjи,

''gəə, bənə, sii əǰi ŋəələ minǰi,'' buuəni kusigəji,

「さあ、義妹よ、おまえは 恐れるな、 私を、」と（言って）与えた、 自分のナイフを、

''гаjа исэми, ути ҙуу ситэjи эи гаjа улэвэни дигаасагдаа аjа-гда уисии,

''gaja isəmi, uti ǰuu sitəji əi gaja uləwəni digaasagdaa aja-gda uisii,

「水鳥を 見たら、この 二人の 子供に その 水鳥の 肉を 食べさせろ、良く 育って、

гаиту-гда тиӈмукцэ-нэ, улэ хуктэисини

gaitu-gda tiŋmukcə-nə, ulə xuktəisini

あっという間にたくさん 落ちてくる、 動物が 歩いていたらその時も

э-бэдэ ҙэундэтэиҙэ, акписитаиҙа, ути-бэдэ-лэ ӈэнэҙэӈэи,''

ə-bədə ǰəundətəiǰə, akpisitaiǰa, uti-bədə-lə ŋənəǰəŋəi,''

このように ナイフを宙に絵を描くように振れ、振れ、 そのようにして 行け。」

гээ ута багди ути ути, ути бэлиэ.

gəə uta bagdi uti uti, uti bəliə.

さあ、そうして 暮らす、 彼女は、彼女は、その 女は。

ута ӈэнэи～ хаи омосигиа ути, эхинтиги, ӈэнэи～ ӈэнэи～.

uta ŋənəi～ xai omosigia uti, əxintigi, ŋənəi～ ŋənəi～.

そうして 行くと、再び 出会った、その、姉と。 行く、 行く、

э～ илаанҙима гаjа диэли гунэ.

ə～ ilaanǰima gaja diəli gunə.

さあ、 三羽の 水鳥が 飛んでいる という。

''хэлэ～и нии-бэдэ багдиҙэ, эи гаjа улэвэни дигаи-да аи

''xələ～i nii-bədə bagdiǰə, əi gaja uləwəni digai-da ai

「ああ、 もし私が人間として 生きていたら、この 水鳥の 肉を 食べるのも よい、

дигамусаи-ҙэ.'' ути, кусигэ э-бэдэ мусиисини

digamusai-ǰə.'' uti, kusigə ə-bədə musiisini

きっと食べただろうになあ。」 彼女は、ナイフを そのように 出して見せると、

гаjа тиӈмуктээ, утава. ути гаjа тиӈмээмэни ҙавагисиа,

gaja tiŋmuktəə, utawa. uti gaja tiŋməəməni ǰawagisia,

すると水鳥が たくさん落ちてきた、それを。 その 水鳥が 落ちてきたのを つかんだ、

аӈанаа ута хаиси, тэу аисиа тэу,

aŋanaa uta xaisi, təu aisia təu,

泊まって、そうして 再び、 全部 片付けてから、全て、

ута, ута њаа гулинээ хаиси, ута-маа элээ утадиги-тэнэ экэии.

uta, uta ňaa gulinəə xaisi, uta-maa ələə utadigi-tənə əkəii.

そうして、そうして 再び 出発した、再び、 それから もう そこから、 止まって、

ута њаа огбиово jэувэ ути кусигэҙи мэнэ вааини.

uta ňaa ogbiowo jəuwə uti kusigəǰi mənə waaini.

ああして また オオシカでも 何でも その ナイフで 自分で 獲る。

буjи хоктовани ба'аи ба'аи ути кусигэҙи акписии,

buji xoktowani ba'ai ba'ai uti kusigəǰi akpisii,

獣の 足跡を 見つけて、見つけては その ナイフで 宙を切ると、

хаи огбио мэнэ будэи.

xai ogbio mənə budəi.

またも オオシカは 勝手に 死ぬ。

пауза хулими тэу мэнэ будэи. дау jэу бэлээни утава.

pauza xulimi təu mənə budəi. dau jəu bələəni utawa.

ヤギが 歩き回っていれば、それも皆 自分で 死ぬ。 さあ 何であろうと 助けた、彼女を。

бими-э～ бими-э～ ути омо мафа бии, биивэни баагии,

bimi-ə～ bimi-ə～ uti omo mafa bii, biiwəni baagii,

暮らしていて、暮らしていて、彼女は 一人の 男が いるのに会う、いるのを 見つけた、

эи оно-ко мафанами баа'ани, ути бэлиэнтэ, аҙига, њаадига,

əi ono-ko mafanami baa'ani, uti bəliəntə, aǰiga, ňaadiga,

今 なんとかして 夫とすべき者を 見つけた、その 女、 娘、 末っ子の娘は。

омо ҙугдила ӈэнээни. ииисини утала э～

omo ǰugdila ŋənəəni. iiisini utala ə～

ある一軒の 家に 行った。 入ると そこに ああ、

киаӈа сэмэхивэни лоосиани гунэ улэвэ-дэ олоктосо биини. ута-гда,

kiaŋa səməxiwəni loosiani gunə uləwə-də oloktoso biini. uta-gda,

アカシカの 網状の脂が 掛けてあった という、肉も 煮てある のだ。 その女は、

''э～ эи удиэ-бээбуи, аjа нии мафаjи биҙэ эи.''

''ə～ əi udiə-bəəbui, aja nii mafaji biǰə əi.''

「ああ、これは ウデヘの人じゃないか、良い 人だ、私の夫に なるかもしれないわ。」

мафалалагами. улэвэ олоктоони аӈи, ҙаилани аӈиани бэгдивэни утава,

mafalalagami. uləwə oloktooni aŋi, ǰailani aŋiani bəgdiwəni utawa,

夫としようとする。 肉を 煮た、 あれ、熊の頭から ああした、 足を、（1） それを//(1) 熊の頭や掌の部分を煮るとその汁（silə）は煮こごり状になるという（N. Z. Kukchinka氏による）。//

ӈаалаҙи багбаа уњаjи пиоло пиоло-да.

ŋaalaǰi bagbaa uňaji piolo piolo-da.

（にこごりに煮た）手で 突っついて穴を開けた、指で、ボコボコと穴が開いた。

эмэгии-лиэ jэгдигэ сикиэ. ''э～и jэу ниини хулисээни эи а?

əməgii-liə jəgdigə sikiə. ''ə～i jəu niini xulisəəni əi a?

戻って来た、若者が 夕方に。「あれれ、何の 者が 立ち寄ったんだ、これは?

ути улэвэ угдисигээси дигаму-да аjа～.'' эи багбаа

uti uləwə ugdisigəəsi digamu-da aja～.'' əi bagbaa

この 肉を、煮えたのなら 食べれば よかったのに、」と（言う）。それは ただ突いて

багбаа вадиати, ути аҙига-тэнэ баами бааҙала дигэӈкини,

bagbaa wadiati, uti aǰiga-tənə baami baaǰala digəŋkini,

突いて、それで終えていた。 その 娘は 見つけて、外に 隠れていた。

утулулэни дигэӈкини. ''бии нихээми утава, бии багабаами.''

utululəni digəŋkini. ''bii nixəəmi utawa, bii bagabaami.''

玄関に 隠れていた。「私が やったのよ、それは、私が 突っついたのよ。」

сии илэ бии илэ, эмэjэ эухи минтиги,'' ииjэни,

''sii ilə bii ilə, əməjə əuxi mintigi,'' iijəni,

「おまえは どこに いるんだ、どこに、来いよ こっちへ、オレの所へ。」 入って来た、

ииисини, бэлиэнтэ, ''сии эмусэ бии? идиги эмээи, сии,''

iiisini, bəliəntə, ''sii əmusə bii? idigi əməəi, sii,''

入って来ると、 一人の女だ。「おまえは 一人か? どこから 来たんだ、おまえは。」

''э～ бии гоо баадиги эмээми,'' бааҙала дигэӈкини,

''ə～ bii goo baadigi əməəmi,'' baaǰala digəŋkini,

「ああ、 私は 遠い ところから 来た。」 外に 隠れていた、

''эи, нии хулисээни эи бии улэвэ силэлэни-дэ ӈаалаҙи багбаати～.''

''əi, nii xulisəəni əi bii uləwə silələni-də ŋaalaǰi bagbaati～.''

「今、人の所に 立ち寄ったらば、今 私の 肉を スープの所から 手で 突いていた。」

''угдигээси дигами-да аjа,'' гуӈкини, jэгдигэ-тэнэ.

''ugdigəəsi digami-da aja,'' guŋkini, jəgdigə-tənə.

「暖めてから 食べても 良いのに、」と 言った、 若者は。

''бии багбаами утава.''

''bii bagbaami utawa.''

「私は 突っついた、それを。」

''э～ угдисигээси ими эси дига jэу,''

''ə～ ugdisigəəsi imi əsi diga jəu,''

「ああ、温めてから、なんで 食べなかったんだい、」と

ӈэнэми дигами гунэ угдигээси хаиси,

ŋənəmi digami gunə ugdigəəsi xaisi,

行って 食べて 言う、 暖めてから、再び、

''сии идиги эмээи-э～,'' ''бии гоо баадиги эмээми,''

''sii idigi əməəi-ə～,'' ''bii goo baadigi əməəmi,''

「おまえは どこから 来たんだ。」 「私は 遠い 所から 来ました。」

''jаухи ӈэнэи сии,'' ''багдилагами галактанаами-ҙэнэ.''

''jauxi ŋənəi sii,'' ''bagdilagami galaktanaami-ǰənə.''

「どこへ 行くんだ、おまえは。」「生きていくために 夫を探しに来たのよ。」

''утэми минҙуӈэ лагбанаҙафи гээ,''

''utəmi minǰuŋə lagbanaǰafi gəə,''

「それなら 私と くっつこうじゃないか。」

''гээ лагбанами-да-jаҙа сии эисии галула.''

''gəə lagbanami-da-jaǰa sii əisii galula.''

「ええ、くっつきましょう、あなたが 嫌でないなら。」

''ими галуҙами,'' гуӈкини, мафалаи-лиэ утаухи,

''imi galuǰami,'' guŋkini, mafalai-liə utauxi,

「何が 嫌なことがあるもんか、」と 言った、 嫁いだ、 そこへ、

ута мафалаа оно нихэи бисэ-дээ оӈмооми бии, њаа.

uta mafalaa ono nixəi bisə-dəə oŋmoomi bii, ňaa.

そうして 結婚して どう するん だったっけ、忘れたわ、私は、また。

багдигааси, багдиати утала, баатава,

bagdigaasi, bagdiati utala, baatawa,

暮らしていてから、 暮らした、そこで、息子を、

аҙигава баасиати ситэнэми, элээ тэтэни малакпа.

aǰigawa baasiati sitənəmi, ələə tətəni malakpa.

娘を 産んだ、自分たちの子を、それまで、終わりだ、尽きた。