民話資料

анана багдиаму тэу вакцаи, анана багдиати

anana bagdiamu təu wakcai, anana bagdiati

昔 我々は暮らしていた、皆 狩りをして、 昔 暮らしていた、

тэу вакцаанҙи багдии.

təu wakcaanǰi bagdii.

皆 狩りをすることで 暮らす。

вакцаи вакцаи илэ-дэ ӈэнэи, омо бааду бии, анана,

wakcai wakcai ilə-də ŋənəi, omo baadu bii, anana,

狩りする、狩りする、 どこへでも 行く、 ある 場所に いる、昔は、

маигаҙи, маигаҙи багдии. сэхиҙи воосо маига.

maigaǰi, maigaǰi bagdii. səxiǰi wooso maiga.

テントで、 テントで 暮らす。 布で 作られた テントだ。

ҙуу, ҙуба тухиҙи, илаа тухиҙи ӈэнэи, мафани, мафани хаи тухи jууӈкуалаи.

ǰuu, ǰuba tuxiǰi, ilaa tuxiǰi ŋənəi, mafani, mafani xai tuxi juuŋkualai.

二つの、二つの 橇で、 三つの 橇で 行く、 男は、 男も また 橇を 曳いて行く。

мамааса-ла хаи тухи jууӈкуалаи, омо тухила,

mamaasa-la xai tuxi juuŋkualai, omo tuxila,

女も また 橇を 曳く、 一つの 橇に、

илаа илаа, инаи алауса, дии инаи.

ilaa ilaa, inai alausa, dii inai.

三匹の 犬を 繋いである、四匹の 犬を（繋いである）。

мамааса-на хаи ҙэуӈи, дуӈси jууӈкуалаи. утэ-бэдэ бисити.

mamaasa-na xai ǰəuŋi, duŋsi juuŋkualai. utə-bədə bisiti.

女も また 食べ物や、 家財を 曳いて行く。そんな風 だった。

ситэфи хэбуи, ситэфи эмугэлэ бэигээси, хулааҙи суугиjаҙи,

sitəfi xəbui, sitəfi əmugələ bəigəəsi, xulaaǰi suugijaǰi,

自分たちの子供を 抱きかかえ、子供を 揺り籠に 縛りつけて、毛布と 縄で、

хулааҙи суугиjаҙи, тухилэ суугии, хулаа доолони бии, ситэни иӈэни,

xulaaǰi suugijaǰi, tuxilə suugii, xulaa dooloni bii, sitəni iŋəni,

毛布と 縄で、 橇に 結わえつける、毛布の 中に いる、子供は 寒さも、

jэу jэу, гэктэи-дэ эи би аӈи, jэу иӈэниҙи-дэ эи ӈэлэ ситэни-дэ хаиси.

jəu jəu, gəktəi-də əi bi aŋi, jəu iŋəniǰi-də əi ŋələ sitəni-də xaisi.

何も、何も、凍えたりもしない、あれだ、何も 寒さも 恐れない、子供も また。

утэ бими татиани, маигаду.

utə bimi tatiani, maigadu.

そんな風に暮らしていて 慣れていた、テントに。

утаду-ла тухи доолони суугими утава jууӈкуалаи омо нэӈи таи, омо нэӈи таи

utadu-la tuxi dooloni suugimi utawa juuŋkualai omo nəŋi tai, omo nəŋi tai

そこに、橇の 中に 縛りつけて、それを 曳いて行く、 一日中だ、 一日中

ситэни, эи-дэ уни эи-дэ jаа. али-дэ эи унугулэ.

sitəni, əi-də uni əi-də jaa. ali-də əi unugulə.

子供は、病気にもならなければ、何ともない。いつだって 病気になったりしない。

али-дэ эи болело. эи-дэ уни эи-дэ jаа.

ali-də əi bolelo. əi-də uni əi-də jaa.

いつだって 病気になることもない。病んだりもしない、 何ともない。

jэу доктор-да анчи jэу-дэ анчи.

jəu doktor-da anči jəu-də anči.

いかなる 医者さえも いなければ、 何も ない。

ханалаисини-дээ мэнэ бэjэҙи октосии, вооктоҙи, вооктово хуусии,

xanalaisini-dəə mənə bəjəǰi oktosii, wooktoǰi, wooktowo xuusii,

風邪をひいても 自分たち自身で 薬を飲ませる、 薬草で、 薬草を 煎じる、

октово умии, утэ бисити, анана.

oktowo umii, utə bisiti, anana.

薬を 飲む、そんな風 だったよ、昔は。

jэу врачини-да анчи jэу-дэ анчи мэнэ бэjэҙи октосими,

jəu vrachini-da anči jəu-də anči mənə bəjəǰi oktosimi,

いかなる 医者だって いないし、何も ないし、自分で 薬を与えて、

утэ jууӈкуалаи. мы догбогиани гигдэи.

utə juuŋkualai. my dogbogiani gigdəi.

そうして 曳いて行く。私たちは 夜になれば テントを張る。

хаи нии, маиӈку, нии, омо нэӈи таи jууӈкуалаи. аӈасии.

xai nii, maiŋku, nii, omo nəŋi tai juuŋkualai. aŋasii.

さらに 人は、 強い者は、人は、 一日中 曳いて行く。 泊まる。

тимааса тээгии хаиси. догбогиитиги ӈэнэи.

timaasa təəgii xaisi. dogbogiitigi ŋənəi.

朝 起きると、 まただ。夜になるまで 行く。

имава эисии, омо метр-дэ хулэ, имаа полтара метр суӈталаани.

imawa əisii, omo metrdə xulə, imaa poltara metr suŋtalaani.

雪を どけて、 1 メートル 以上だ、雪は 1．5 メートルもの 深さだ。

утава догбогилиитиги эисии, эисими мутэми маига гигдэи,

utawa dogbogiliitigi əisii, əisimi mutəmi maiga gigdəi,

それを 夜になるまで 雪かきする、雪かきし 終わって テントを 張る、

биликчива чугаи. биликчи илаасии.

bilikčiwa čugai. bilikči ilaasii.

小さな箱型の鉄製ペチカを 組み立てる。箱型ペチカに 火を点ける。

сэлэмэ биликчи воосо. ута илаасии,

sələmə bilikči wooso. uta ilaasii,

鉄製の 箱型ペチカを 作ってあった。そうして 火を点ける、

моово моолои, эи-дэ дэу, крепкай маӈга нии бисити.

moowo mooloi, əi-də dəu, krepkaj maŋga nii bisiti.

薪を 集める、疲れもしない、丈夫な、 強い 者たち だった。

утэ биси, утэ бими-э бими-э, эгди нии утэ-бэдэ биси.

utə bisi, utə bimi-ə bimi-ə, əgdi nii utə-bədə bisi.

そうして いた、そうして 暮らして、いて、 たくさんの 人が このように 暮らしていた。

омо бааду бии, туэзэ воои, мооҙи, мооҙи туэзэӈисии,

omo baadu bii, tuəzə wooi, mooǰi, mooǰi tuəzəŋisii,

ある同じ 場所に いれば、冬用の小屋を 作る、 木で、 木で 小屋作りする、

мооҙи туэзэӈисими утаду туэи, омо бааду.

mooǰi tuəzəŋisimi utadu tuəi, omo baadu.

木で 小屋作りして、そこで 冬を越す、ある 場所で。

вакцами ӈэнэи, буjи ваца'а биси анана, буjи,

wakcami ŋənəi, buji waca'a bisi anana, buji,

狩りをしながら 移動して行く、獣が 少なくなった ならば、昔、 獣が、

утаду-тана, буjи эгди биси-дэ омо бааду багдидумусэ.

utadu-tana, buji əgdi bisi-də omo baadu bagdidumusə.

そこに、 獣が たくさん いたならば、ある同じ 場所で 暮らしただろうけれども。

таухи ӈэнэи эухи ӈэнэи таухи ӈэнэи ути буjивэ галактаи, ҙуа,

tauxi ŋənəi əuxi ŋənəi tauxi ŋənəi uti bujiwə galaktai, ǰua,

あっちへ 行き、こっちへ 行き、またあっちへ 行きして、その 獣を 求める、 夏、

мианава гадаи, худа хулиилэни вакца'аму,

mianawa gadai, xuda xuliiləni wakca'amu,

雑穀の粉を 買うのに、毛皮獣が 歩き回る所で 我々は狩りをした、

ҙэувэ омова маадаи гадаи, омо туэни каи элээ биҙэ ути эгдиӈи.

ǰəuwə omowa maadai gadai, omo tuəni kai ələə biǰə uti əgdiŋi.

食料を 一 袋 買えば、 一 冬 いっぱい 足りる だろう、それは 多い。

ситэти маленкий. ситэти jэу ӈица'а њаула

sitəti malenkij. sitəti jəu ŋica'a ňaula

彼らの子供が 小さければ。 彼らの子供は 小さく 幼く、

бэгдиҙи хулими мутэлиэ, мэнэ, мэнэ эмэи,

bəgdiǰi xulimi mutəliə, mənə, mənə əməi,

自分の足で 歩き回るのが できるようになりだした、 自分で、自分で 歩いて来る、

тухи амиагаафа. ӈица'ава-тана тухи доолони тэуи. утэ бисити.

tuxi amiagaafa. ŋica'awa-tana tuxi dooloni təui. utə bisiti.

橇の 後ろを。 小さい子供を 橇の 中に 乗せる。そんな風 だった。

худа вааи, ӈиоо вааксаи, ӈиоо-да хаи ваца'а биси анана.

xuda waai, ŋioo waaksai, ŋioo-da xai waca'a bisi anana.

毛皮獣を 獲る、クロテンを 狩る、 クロテンも また 少なかったの だった、昔は。

омо туэни вааи, маӈга, маӈга вакцами-а гуму,

omo tuəni waai, maŋga, maŋga wakcami-a gumu,

一 冬 獲ると、すごく、 すごくよく 狩りをしたならば、

туӈа, ӈиоо вааи, дии ӈиоо, илаа ӈиоо,

tuŋa, ŋioo waai, dii ŋioo, ilaa ŋioo,

五匹、クロテンを 獲る、 四匹の クロテンを、三匹の クロテンを、

jэу jэу баалани гээнэити. одиги ӈэнэи, бики дуэлэни ӈэнэи,

jəu jəu baalani gəənəiti. odigi ŋənəi, biki duələni ŋənəi,

いろいろな 場所に 獲りに行く。ここから 行くと、ビキン川の 端（水源）まで 行く、

аламу дуэтигини ӈэнэи има ээтигини

alamu duətigini ŋənəi ima əətigini

アラム川（ビキンの一支流、最も上流にある）の 水源へ 行く、イマン川の 方へ、

дуэлэни, утэ-бэдэ ваакцами бисити.

duələni, utə-bədə waakcami bisiti.

その水源まで、そんな風にして 狩りをしていた ものだった。

огбио-тана эгди, огбио, эгдимэ-дэ эити ваа.

ogbio-tana əgdi, ogbio, əgdimə-də əiti waa.

ヘラジカは 多い、ヘラジカを、たくさんは 獲らない。

дагалагафи-сэнэ вааи. огбио, эгдивэ ваа, jаухи хэбуҙэ,

dagalagafi-sənə waai. ogbio, əgdiwə waa, jauxi xəbuǰə,

食べるための分だけ 獲る、ヘラジカは たくさん 獲ったって、どこへ 持って行けようか、

ути хээӈкивэни. огбиово. огбио вааи, олохи вааи, солиова вааи,

uti xəəŋkiwəni. ogbiowo. ogbio waai, oloxi waai, soliowa waai,

そんなに たくさんを。 ヘラジカを。ヘラジカを 獲る、リスを 獲る、イタチを 獲る、

сэӈмиҙи сэӈмисии, сэӈмиҙи вааити, солиово, ӈиоово узаактаи,

səŋmiǰi səŋmisii, səŋmiǰi waaiti, soliowo, ŋioowo uzaaktai,

石弓で 撃つ、 石弓で 獲る、 イタチを、クロテンを その足跡を追いかける、

тала～ омо～ оло омо～ ӈиоо. эгди эсини биэ,

tala～ omo～ olo omo～ ŋioo. əgdi əsini biə,

あっちに 一匹、 こっちに 一匹といる、 クロテンが。たくさんは いなかった、

анана бэjэни эгди бисини ӈиоо. утэ бими-э малактаани.

anana bəjəni əgdi bisini ŋioo. utə bimi-ə malaktaani.

昔は それは たくさん いた、クロテンは。そうして いたが、尽きてしまった。

тала омо, оло омоо ӈиоо.

tala omo, olo omoo ŋioo.

あっちに 一匹、こっちに 一匹といるばかりだ、クロテンは。

ута узаанҙи вааи, узаини.

uta uzaanǰi waai, uzaini.

それを 足跡を追うことによって 獲る、足跡を追っていく。

узактаи, иигиисини адили тэлуи. маленкий адили валааӈкини.

uzaktai, iigiisini adili təlui. malenkij adili walaaŋkini.

ずっと足跡を追って、穴に入ってしまったら 網を 仕掛ける。小さい 網だ、短い。

ӈиоо адили ӈицаи. утааси, саӈмива саӈалиаси,

ŋioo adili ŋicai. utaasi, saŋmiwa saŋaliasi,

クロテンの 網は 小さい。それから、 煙を、 穴を掘ってから、

пуӈгисии, ути, ниугиини адилитиги ӈиоо. утава вааи.

puŋgisii, uti, niugiini adilitigi ŋioo. utawa waai.

煙を焚く、それは 出て来る、 網の中へ、クロテンは。 それを 獲る。

ути ӈиоово вааи-а-тана, мианава гадаи, сатава гадаи, ҙактава гадаи,

uti ŋioowo waai-a-tana, mianawa gadai, satawa gadai, ǰaktawa gadai,

その クロテンを 獲ったならば、 小麦粉を 買う、 砂糖を 買う、 粟を 買う、

мохолонами гадаи jэу-дэ хэм,

moxolonami gadai jəu-də xəm,

食器とする物も 買う、何でも 全部、

тээти омо ӈиоо, илаа ӈиоо вааи, омо аӈани каи

təəti omo ŋioo, ilaa ŋioo waai, omo aŋani kai

ほうれその 一匹の クロテン、三匹の クロテンでも 獲ると、 一 年 いっぱい分の

дигалами гадаи, ути ӈиооҙи, омо аӈани каи дигаи.

digalami gadai, uti ŋiooǰi, omo aŋani kai digai.

食料を 買う、 その クロテンで、 一 年間 ずっと 食べていく。

ҙуа-да хаиси, аанаҙи соломи, утэ солои, буjивэ вааа, ҙуа,

ǰua-da xaisi, aanaǰi solomi, utə soloi, bujiwə waaa, ǰua,

夏でも 再び、舟で 川を遡って、そうして 遡ると、獣を 獲った、夏、

улэвэни тэу касуӈисии. нэмнэцэҙи сэунээси. суунтиги вагии,

uləwəni təu kasuŋisii. nəmnəcəǰi səunəəsi. suuntigi wagii,

肉を 全部 干し肉にする。 長細く 切ってからだ。日に 当てて干す、

эгдимэ аули... илаа огбиово вааи, илама огбиово вааи,

əgdimə auli... ilaa ogbiowo waai, ilama ogbiowo waai,

たくさん 獲ると、 三匹の ヘラジカを 獲れば、 三匹も ヘラジカを 獲れば、

нэмнэцэҙи сэунэи, суунтиги дэгуму воооси

nəmnəcəǰi səunəi, suuntigi dəgumu wooosi

細長く 切る、 日に当てて、肉を干す木組みの台を 作ってから、

суунтиги лоои, суун, омо недель бими, тэу хасу хасу огои.

suuntigi looi, suun, omo nedel' bimi, təu xasu xasu ogoi.

日に当てて 掛ける、日に、 一 週間も すると、全部 カラカラに 乾く。

ути касуӈисиати увалаӈкини, улэвэ сэунээти.

uti kasuŋisiati uwalaŋkini, uləwə səunəəti.

その彼らが 干し肉を作った物は このような長さだ、肉を 細かく切った。

гиамавани-тэнэ олоктоми, вагисии. улэвэ мэӈдээ-дэ.

giamawani-tənə oloktomi, wagisii. uləwə məŋdəə-də.

骨は 煮て、 干す。 肉がついた 丸ごとをだ。

миак... аӈи, улээвэни, улэ бэjэвэни-тэнэ тэу сэунэи.

miak... aŋi, uləəwəni, ulə bəjəwəni-tənə təu səunəi.

肉を、 あれだ、肉を 肉 それ自体は 全部 長細く切ってしまう。

эгдимэ сэунээ. илакиаҙи хэкэгисии, эи, эи, баулаӈкиҙини,

əgdimə səunəə. ilakiaǰi xəkəgisii, əi, əi, baulaŋkiǰini,

たくさんを千切りにした。ドロヤナギで作った紐で しばる、 このような 太さに、

илакиаҙи хэкэгисии, утааси нэкцэи, туэ дигаи, ҙуа дигаи,

ilakiaǰi xəkəgisii, utaasi nəkcəi, tuə digai, ǰua digai,

ドロヤナギの紐で しばる、 それから 保存しておく、冬に 食べ、夏に 食べる、

зэу анчи бисини, ути касува, вагисиафи, улилэ олоктои,

zəu anči bisini, uti kasuwa, wagisiafi, ulilə oloktoi,

食べ物が 無く なったなら、その 干し肉を、 干しておいたのを、水で 煮る、

олоктогии ҙиигии, имо'оҙи солии, имо'о-да эгди, нактава вааати,

oloktogii ǰiigii, imo'oǰi solii, imo'o-da əgdi, naktawa waaati,

煮る、 細かく切る、 油と 混ぜる、 油も たくさんある、イノシシを 獲ったし、

мафава вааати, огбио имоони, утаа дигаи. утаа дигаити.

mafawa waaati, ogbio imooni, utaa digai. utaa digaiti.

クマを 獲った、 ヘラジカの 油もある、そうして 食べる。そうして 食べる。

туэ-дэ хаиси мафава вааа, ҙуба мафа, илаа мафа, наниӈива, вааи,

tuə-də xaisi mafawa waaa, ǰuba mafa, ilaa mafa, naniŋiwa, waai,

冬も また クマを 獲った、 二頭の クマを、 三頭の クマを、 ヒグマを 獲る、

ади ади банка сэуи, вот утава дигами бисити имоо.

adi adi banka səui, vot utawa digami bisiti imoo.

何缶も 何缶もの油を 鉄板の上で火により溶かす、ほれ それを 食べて いたんだ、油は。

киаӈа бунивэ вааи. огбиово боло,

kiaŋa buniwə waai. ogbiowo bolo,

アカシカの 発情期に遠吠えするのを 獲る。 ヘラジカを 秋に、

боло огбио бунилисини аӈи,

bolo ogbio bunilisini aŋi,

秋に ヘラジカが 遠吠えし始めたら、あれだ、

огбио ҙавагдии, киаӈа ҙавагдии эилисини.

ogbio ǰawagdii, kiaŋa ǰawagdii əilisini.

ヘラジカは オス同士喧嘩する、アカシカも オス同士喧嘩する、その時に。

утава ути экинини вааи, богоӈку-да.

utawa uti əkinini waai, bogoŋku-da.

それを その 時期に 獲る、 脂がたっぷりだ。

омо буjи имоони, омо буjи имоони, ваи кило, ила заа кило,

omo buji imooni, omo buji imooni, wai kilo, ila zaa kilo,

一 頭の 脂が、 一 頭の 脂が、 20 キロ、 3 0 キロだ、

омо огбио имоони. боло вааини, ҙавагдиини экинини вааисити.

omo ogbio imooni. bolo waaini, ǰawagdiini əkinini waaisiti.

一頭の ヘラジカの 脂が。 秋に 獲ると、喧嘩し合う その時期に 獲れば。

нактава вааи оло, нактава оӈко аӈани багдиисини.

naktawa waai olo, naktawa oŋko aŋani bagdiisini.

イノシシを 獲る、ここで、イノシシを、種々の木の実が豊作の 年に 生まれたならば、

илама диима туӈама нактава вааи, иланиӈи таи имоони э-бэдэ э-бэдэ

ilama diima tuŋama naktawa waai, ilaniŋi tai imooni ə-bədə ə-bədə

三頭、四頭、五頭の イノシシを 獲る、指三本分の厚さの 脂が、 こんな、こんなにある、

накта имоони. ута сэугисии, тэу гэктигии, утава дигами бисити.

nakta imooni. uta səugisii, təu gəktigii, utawa digami bisiti.

イノシシの 脂は。 そうして 細かく切って、全部 凍らせる、それを 食べていた のだ。

утадиги бими-э бими-э, 32-ом году хаи утэ-бэдэ бисэи.

utadigi bimi-ə bimi-ə, 32om godu xai utə-bədə bisəi.

それから 暮らしていて、暮らしていて、1932 年には また このようなことが あった。

ута ваакцаи, магазина, магазина-да эдэи-лиэ 32-ом году.

uta waakcai, magazina, magazina-da ədəi-liə 32om godu.

そうして 狩りをしていると、店が、 商店が できたんだ、 1932 年に。

ута бими-э бими-э, ута бими-э бими-э, 34-ом году колкхоз,

uta bimi-ə bimi-ə, uta bimi-ə bimi-ə, 34om godu kolkxoz,

そうして 暮らしていて、いて、 そうして いて、 いて、 1934年に コルホーズが、

тэу омосигии-лиэ омо баатиги. ҙугдинати воосии,

təu omosigii-liə omo baatigi. ǰugdinati woosii,

全部の小集落を 集めるのだ、 一ヶ 所に。 彼らの家々を 作る、

омо баатиги омосигиа деревня, икээ. ҙугдинати воои,

omo baatigi omosigia derevnja, ikəə. ǰugdinati wooi,

一ヶ 所へ 集めた、 村だ、 家々を 作る、

колхоз этэтэи, ҙуа колхоз огород уии, уивэ уии,

kolkhoz ətətəi, ǰua kolkhoz ogorod uii, uiwə uii,

コルホーズで 働く、 夏には コルホーズの 畑に 種を蒔く、種を 蒔く、

туэ-тэнэ вакцаи, туэ, туэ вакцаи, магазина тэу jэу-дэ вааи jэувэ,

tuə-tənə wakcai, tuə, tuə wakcai, magazina təu jəu-də waai jəuwə,

冬は 狩りをする、冬、 冬は 狩りをする、店は 全て 何でも 獲った物は 何でも、

накта вааи, олохи вааи, солио вааи, jэувэ вааи,

nakta waai, oloxi waai, solio waai, jəuwə waai,

イノシシを 獲ろうと、リスを 獲ろうと、イタチを 獲ろうと、何を 獲ろうと、

худава, тэу магазина-мэи принималаи, ути ҙиавани.

xudawa, təu magazina-məi prinimalai, uti ǰiawani.

毛皮獣を（獲ろうと）、全部 店ばかりが 引き取る、 その 金を。

ҙуа-тана колхоз-а работ-аи, аӈи этэтээти ҙуа колхозаду,

ǰua-tana kolkhoza rabotai, aŋi ətətəəti ǰua kolkhozadu,

夏は コルホーズで 働く、 あれだ、働いた、 夏は コルホーズで、

туэ-тэнэ бэjэти вакцаати туэ, бэjэти, бэjэти вакцаати,

tuə-tənə bəjəti wakcaati tuə, bəjəti, bəjəti wakcaati,

冬は 彼らは 狩りをした、冬は、彼らは 彼らは 狩りをした、

колхоза эи гэлэ, jэу вааи jэу худасии,

kolkhoza əi gələ, jəu waai jəu xudasii,

コルホーズは 必要としなかった、何かを 獲れば それを 売り、

интеграл-аду, ути ҙиа тэу бэjэӈини.

integraladu, uti ǰia təu bəjəŋini.

インテグラル（企業名）に、その 金は 全部 自分のものになった。

илаа таӈгова дии таӈгова ба'аи, туӈа таӈгова ба'аи,

ilaa taŋgowa dii taŋgowa ba'ai, tuŋa taŋgowa ba'ai,

三 百ルーブル、 四 百ルーブルを 得る、 五 百ルーブルを 得る、

омо миӈгава ба'аи, ханигату омо миӈга,

omo miŋgawa ba'ai, xanigatu omo miŋga,

一 千ルーブルを 得る、ある者は 一 千ルーブルを（得た）、

ути экини, зэу тэу зааса, хлеб омо бухарка, двинадцать копейк,

uti əkini, zəu təu zaasa, khleb omo bukharka, dvinadcat' kopejk,

その 頃は、食べ物は 全て 安かった、パンが 一 斤、 20 コペイカ、

сахары омо килограм, рубль, кусковой, кусковой, сахар, ҙугэмэ,

saxary omo kilogram, rubl', kuskovoj, kuskovoj, saxar, ǰugəmə,

砂糖は 1 キロ 1ルーブル、角砂糖は、 角状の 砂糖、 氷みたいな（砂糖）は、

калакта сатаа, калакта сатаа хаиси, илаа тиэзэ ути экини,

kalakta sataa, kalakta sataa xaisi, ilaa tiəzə uti əkini,

塊の 砂糖は、塊の 砂糖は そいつも、 3 ルーブルだった、その 頃は、

зэу ҙиани jэу тэу зааса-мэи. утидиги ааҙи багдилиати.

zəu ǰiani jəu təu zaasa-məi. utidigi aaǰi bagdiliati.

食べ物の 値段は 何でも みんな 安いものばかりだ。 それからは 良く 暮らし始めた。

зэу гадаи jэу гадаи, сэхивэ гадаи, сэхи ҙиани-да хаиси,

zəu gadai jəu gadai, səxiwə gadai, səxi ǰiani-da xaisi,

食べ物を 買う、 何を 買う、 生地を 買う、 生地の 値段も また、

ситец, ситец пятьдесят копейк, бисэ, ситец, аа, аа сэхи,

sitec, sitec pjat'desjat kopejk, bisə, sitec, aa, aa səxi,

更紗、 更紗が 50 コペイカ だった、更紗が、良い、良い 布地が、

маленький диами бисэ, сатин-а jэу, илаа тиэзэ, дии тиэзэ,

malen'kij diami bisə, satina jəu, ilaa tiəzə, dii tiəzə,

安くて、 分厚かった、サテンでも 何でも、 3 ルーブル、 4 ルーブル、

утэ бисэ. улэвэ вааи, заработали омо кило, омо килограм улэ,

utə bisə. uləwə waai, zarabotali omo kilo, omo kilogram ulə,

そんなだった。 肉を 獲って、 稼いだ、 1 キロ、 1 キロの 肉を、

илаа тиэзэ, гадаити. вон, илаа таӈго сто кило,

ilaa tiəzə, gadaiti. von, ilaa taŋgo sto kilo,

3 ルーブルで 買った。 ほれ、 300さ、100 キロ（の肉）なら、

три сто рублей бааи. конечно, утива заасаи ҙиани,

tri sto rublej baai. koneshno, utiwa zaasai ǰiani,

300 ルーブル 得る。 もちろん、それを 安い 値段だから、

зааса утэли ааҙи багдии, ааҙи багдими-э багдими-э

zaasa utəli aaǰi bagdii, aaǰi bagdimi-ə bagdimi-ə

安い、それだから 良く 暮らす、良く 暮らして、良く暮らして、

сороком году, ааҙи багдилии-лиэ, аи, аи омо,

sorokom godu, aaǰi bagdilii-liə, ai, ai omo,

1940 年、 良く 暮らし始める、 酒、酒だって 一本、

аи-да хаиси заасаи-да, зуу тиэзэ, илаа тиэзэ,

ai-da xaisi zaasai-da, zuu tiəzə, ilaa tiəzə,

酒も また 安い、 2 ルーブル、 3 ルーブル、

аи омо баӈза утэ-бэдэ багдии багдии, ааҙи багдилиати, ааҙи багдилиа

ai omo baŋza utə-bədə bagdii bagdii, aaǰi bagdiliati, aaǰi bagdilia

酒 一 ビンが、そんな風に 暮らす、暮らす、良く 暮らし始めた、良く 暮らして、

ути сороком году, багдии, сорок первом году, немеца напал,

uti sorokom godu, bagdii, sorok pervom godu, nemetsa napal,

その 1940 年を 暮らし、 4 1年、 ドイツが 襲撃してきた、

немеца ваалилии-лиэ.

nemetsa waalilii-liə.

ドイツが 戦争をし始めるのだ。

сорок первом году, двадцать второй июне. утадиги ниива тэу завактаи,

sorok pervom godu, dvadcat' vtoroj ijune. utadigi niiwa təu zawaktai,

1941年、 6月22日。 それから 人を 皆 連れて行く、

ниива завактаи, туӈа заа сээ, дии заа сээ, эи ӈэнэ,

niiwa zawaktai, tuŋa zaa səə, dii zaa səə, əi ŋənə,

人を どんどん連れて行く、 5 0 歳、 4 0 歳の者は 行かないが、

њаула тэу завактаа, ваи сээ хулэми-э биивэ заа закпу,

ňaula təu zawaktaa, wai səə xuləmi-ə biiwə zaa zakpu,

若者は 皆 連れて行った、 20 歳を 過ぎた 者を、 18歳の者を、

ила заа сээ, тэу завактаи-лиэ, нии-дэ нии осталось.

ila zaa səə, təu zawaktai-liə, nii-də nii ostalos'.

30台の 歳の者を、皆 連れて行くのだ、誰でも、誰が 残っただろうか。

ханигату, ути завактаи-лиэ ваалии ваалии,

xanigatu, uti zawaktai-liə waalii waalii,

ある者は（行かなかった）、それは、連れて行くのだ、 戦う、 戦う、

гээҙи бии-jаҙата, ути, аанта-мэи эсигиэ, jэу дигаҙа,

gəəǰi bii-jaǰata, uti, aanta-məi əsigiə, jəu digaǰa,

ひどいことに なったのだ、それは、 女たちばかりに なってしまった、何を 食べようか、

соя-вэ жари-лами дигаи, соя-вэ, соя жари-лами дигаи,

sojawə zharilami digai, sojawə, soja zharilami digai,

大豆を 炒めて 食べる、大豆を、大豆を 炒めて 食べる、

тоже аӈи, этэтэи, аӈила, артель-ла этэтэити, тоже аӈи,

tozhe aŋi, ətətəi, aŋila, artel'la ətətəiti, tozhe aŋi,

または あれだ、働く、 あそこで、協同組合で 働く、 または あれだ、

jэу аӈини-даа анчи, хаи время-да анчи нии анчи,

jəu aŋini-daa anči, xai vremja-da anči nii anči,

何も かも ない、さらに 時間も ない、人は いない、

аанта аҙигава, аҙигава ваи сээ хээӈкивэни тэу заваати,

aanta aǰigawa, aǰigawa wai səə xəəŋkiwəni təu zawaati,

女に、娘を、 娘を 20 歳 ぐらいなのを 皆 連れて行った、

тоже завактаи, тэу старый-мэи эсигиэ, бими бими

tozhe zawaktai, təu staryj-məi əsigiə, bimi bimi

それもまた 連れて行く、皆 年寄りばかりに なった、 暮らして 暮らしていて、

ваалими ваалими, дии заа сээ хээӈкивэни, туӈа заа сээ,

waalimi waalimi, dii zaa səə xəəŋkiwəni, tuŋa zaa səə,

戦って 戦って、 40 歳 ぐらいの者を、 5 0 歳、

туӈа заа туӈава завактаи-лиэ хаиси, ваалими.

tuŋa zaa tuŋawa zawaktai-liə xaisi, waalimi.

55歳の者をも 連れて行くのだ、さらに、戦いに。

илаа аӈаниа адиа ваалии ваалии, утадиги эмэктэгиэ, хани будэктэи,

ilaa aŋania adia waalii waalii, utadigi əməktəgiə, xani budəktəi,

3 年だか 何年だか、戦う 戦う、 それから パラパラと戻って来た、ある者は 死ぬ、

хани ииниги эмэгии, гээ утэ-бэдэ бисити.

xani iinigi əməgii, gəə utə-bədə bisiti.

ある者は 生きて 戻って来る、 さあ そんな風 だった。

утэ бии, ути амиала эмэктэгиэнҙи, аанала бикиндула солои,

utə bii, uti amiala əməktəgiənǰi, aanala bikindula soloi,

そうして 暮らす、 その 後で 戻って来てから、 舟で ビキンを 遡り、

заава солоуи, бурлит. аана гаундаи.

zaawa soloui, burlit. aana gaundai.

荷物を 上流へ運ぶ、ブルリット村（1）で。舟を 櫂で押して進む。//(1) 現在の Luchegorsk の近くの村で、クラースヌィ・ヤールなどからみてビキン川のずっと下流にある村の名だという（N. Z. Kukchinka氏による）。//

зэувэ jууӈкуалаи аӈи мианава jэвэ, солоуи, что аӈи,

zəuwə juuŋkualai aŋi mianawa jəwə, soloui, chto aŋi,

食べ物を 曳いて行く、あれだ、小麦粉だの 何だのを、上流へ運ぶ、 何だ、あの、

адиганда аана. омо аана ила таӈго кило, ила таӈго кило,

adiganda aana. omo aana ila taŋgo kilo, ila taŋgo kilo,

いくばくかの 舟。 一艘の 舟に 300 キロ、 3 00 キロ、

дии таӈго кило, заваи, ҙуу нии гаундагии, эухи иигии-дэ,

dii taŋgo kilo, zawai, ǰuu nii gaundagii, əuxi iigii-də,

4 00 キロを、取る、 二 人で 櫂を押す、 ここへ 入るが、

адиганда водили, эи-дэ элээ биэ, зэу. ути, шаиӈаду биэси,

adiganda vodili, əi-də ələə biə, zəu. uti, shaiŋadu biəsi,

何艘かを 操舵しても、足りない、 食料が。 あの、シャイガ村にも いて、

шаиӈаду бии, туэ-дэ хулии, туэ-дэ хаиси,

shaiŋadu bii, tuə-də xulii, tuə-də xaisi,

シャイガ村に いる（ウデヘが）、冬も 通った、冬も また、

вацаи муи jууӈкуалаи, вацаи зааӈба хэӈкини муи, хулэ-дэ.

wacai mui juuŋkualai, wacai zaaŋba xəŋkini mui, xulə-də.

わずかな 馬車が 曳いて行く、少ない、 十頭 ぐらいの 馬だった、少し十より多い。

ваима, илазаа муи биси конечно.

waima, ilazaa mui bisi koneshno.

20や、30の 馬が いたなら もちろん（良かったのだが）。

муива ии эи баа ути экиндини,

muiwa ii əi baa uti əkindini,

馬を どうにも 見つけられない、その 頃には。

ути заа хулэми муи jууӈкуалаи jууӈкуалаи омо туэни каи.

uti zaa xuləmi mui juuŋkualai juuŋkualai omo tuəni kai.

その 十頭 余りの 馬が 曳いて行く、曳いて行く、 一 冬いっぱいずっとだ。

чум чум дигаи. эгди нии, туӈа танго хулэми-э бии нии,

čum čum digai. əgdi nii, tuŋa tango xuləmi-ə bii nii,

あっという間に 食べ尽くしてしまう。たくさんの 人々、500人を 超えて いる 人々、

утэ-бэдэ дигаи-jаҙата. утэ-бэдэ бии бии,

utə-bədə digai-jaǰata. utə-bədə bii bii,

そのように 食べるのだ。 そのようにして 暮らす、暮らす、

после войны катер эдэи-лиэ. госпромхоз, промысловой госпромхоз,

posle vojny kater ədəi-liə. gospromkhoz, promyslovoj gospromkhoz,

戦後には モーターボートという物が できた。国営採取企業、狩猟協同組合が

эдэи-лиэ, утэ бими-э-дэ. утала вакцаи вакцаи,

ədəi-liə, utə bimi-ə-də. utala wakcai wakcai,

できる、 そうして 暮らしていて、だ。そこで 狩りをする、 狩りをする、

утадиги бими-э утэ нихэми-э, аана солои вадиӈии-лиэ.

utadigi bimi-ə utə nixəmi-ə, aana soloi wadiŋii-liə.

それから 暮らしていて、そのように して、 舟で 遡るのも 終わりになるのだ。

мотор илактанаи-лиэ, тысять сила мотор 'москва,' название,

motor ilaktanai-liə, tysjat' sila motor 'moskva,' nazvanie,

モーターボートが 現れるのだ、 千馬力の モーターボート、「モスクワ」 という名だ、

утадиги jууӈкуалаи, аанала, лодка воосиаси утаҙи хулии,

utadigi juuŋkualai, aanala, lodka woosiasi utaǰi xulii,

それからは 曳く、 舟から、モーターボートを 作ってから それで 行き来する、

утаҙи катер jууӈкуалаи, катер эдэи-лиэ. ута бими-э～

utaǰi kater juuŋkualai, kater ədəi-liə. uta bimi-ə～

それで、モーターボートが 曳く、 モーターボートが できるのだ、そうして いて、

мотор-ҙи хулии, бими бими, ути, москва эдэи,

motorǰi xulii, bimi bimi, uti, moskva ədəi,

モーターボートで 行き来する、暮らしていて 暮らしていて、その、モスクワが できる、

утадиги аjа-даа, утадиги бими бими, 'дружба' воои-лиэ.

utadigi aja-daa, utadigi bimi bimi, 'druzhba' wooi-liə.

それから 良く暮らす、 それから いて、暮らしていて、「友情（電動鋸）」が できるのだ。

моо валаи, ҙууиҙи, дваручной пила, омони, лааи лааи лааи,

moo walai, ǰuuiǰi, dvaruchnoj pila, omoni, laai laai laai,

木を 切るのは、二人用の鋸で、二人でひく 鋸で、一本の木を、切る、切る、切る、

тоже ҙуу нии, ҙакпума кубаметр, молодой, маӈгагату хаи

tozhe ǰuu nii, ǰakpuma kubametr, molodoj, maŋgagatu xai

やはり 二 人で、8 平方メートル、若くて、 力のある者でも やはり

заама кубаметр нэдэи, ҙууиҙи лааи, ҙуу нии.

zaama kubametr nədəi, ǰuuiǰi laai, ǰuu nii.

10 平方メートルの木を 横たえる、 二人用鋸で 切る、 二 人がかりで。

утэ бими-э бими-э, 'дружба' эдэи-лиэ.

utə bimi-ə bimi-ə, 'druzhba' ədəi-liə.

そうして 暮らしていて 暮らしていて、「友情」が できるのだ、

вот ути 'дружба' эдэидуни бэлэм ааҙи ааҙи ваагиати,

vot uti 'druzhba' ədəiduni bələm aaǰi aaǰi waagiati,

ほうれ その「友情」が できた時には、もっと 良く、良く 良くなった、

дружба' эдэисини, гаиту гаиту пили-лии-jаҙата, 'дружба'-ҙи.

druzhba' ədəisini, gaitu gaitu pililii-jaǰata, 'druzhba'ǰi.

「友情」が できると、すぐに、すぐに 切れるようになり始めたんだ、「友情｣で。

ута бисини. ута бии, оло леспромхоз эмэи-лиэ, хокто-да анчи бисээ.

uta bisini. uta bii, olo lespromkhoz əməi-liə, xokto-da anči bisəə.

そんな風だった。そうして いると、ここに 林業組合が 来るのだ、道も 無かった。

ҙуа мотор-аҙи хулии, эjэихи, бурлит-лэ-гдэ эjэнэи,

ǰua motoraǰi xulii, əjəixi, burlitlə-gdə əjənəi,

夏は モーターボートで 行き来する、 下流へ、ブルリット村へ 下る、

утэ хоктово воои-лиэ леспромхоз. утадиги машина-ҙи хулилии-лиэ.

utə xoktowo wooi-liə lespromkhoz. utadigi mashinaǰi xulilii-liə.

そうして 道を 作るのだ、林業組合は。それからは 車で 行き来し始めるのだ。

машина-ҙи хулими-дэ, машина-ҙи хулими-дэ хаи аласиуи.

mashinaǰi xulimi-də, mashinaǰi xulimi-də xai alasiui.

車で 行き来しても、車で 行き来するにも、なお 待たなければならない。

автобус эсэ хули ути экиндини. попутный,

avtobus əsə xuli uti əkindini. poputnyj,

バスは 走っていなかった、その 頃には。 同じ方向に行く通りがかりの、

нии-дэ машина хулииҙи утала уунаи. открытый холодно,

nii-də mashina xuliiǰi utala uunai. otkrytyj xolodno,

誰かの 車が 通るので、それに 乗る。 開け放たれているから 寒い、

кузов-лэ сидий. утадиги автобус хулилии-лиэ,

kuzovlə sidij. utadigi avtobus xulilii-liə,

（トラックの）荷台に 座れば。それから バスが 通いだした。

мэнэ утадиги, потом автобус хулии, автобус-ла уунаи,

mənə utadigi, potom avtobus xulii, avtobusla uunai,

自分で、 それからは、それからは バスが 通っている、バスに 乗る、

аа эдэи-лиэ. утэ бии бии бими-э эи, дауӈкула анчи эи.

aa ədəi-liə. utə bii bii bimi-ə əi, dauŋkula anči əi.

良く なるのだ。そうして 暮らす、暮らす、いて、 今、橋が 無かった、 今。

дауӈку-да анчи. омо нэӈи таи таи тэу мотораҙи тэу даувасии,

dauŋku-da anči. omo nəŋi tai tai təu motoraǰi təu dauwasii,

橋も 無かった。 一日中ずっと 皆 ボートで 皆 あっちへこっちへと渡す（2）、//(2) 当時の渡し賃は一回10～20コペイカだったという（N. Z. Kukchinka氏による）。//

ҙиа нии, ханигату, ути экивэни опоздал-лиэ,

ǰia nii, xanigatu, uti əkiwəni opozdal-liə,

金をもらって 人が、ある者は、その（舟の）時間に 遅れてしまったなら、

нии эмэҙэ догбо багиазала ӈуаи. багиаза ээлэни, багиазала ӈуаи,

nii əməǰə dogbo bagiazala ŋuai. bagiaza əələni, bagiazala ŋuai,

誰が 来てくれるだろうか、一晩 向こう岸で 寝る。向こう岸の 側で、 向こう岸で 寝る、

вот ути, бэнзина, утэли зааса бисэ хаиси,

vot uti, bənzina, utəli zaasa bisə xaisi,

ほうれ この、ガソリンだって、その頃は 安かったんだ、これも、

бэнзин-а эи-бэдэ маӈга бисэ, оно таска-лаҙа,

bənzina əi-bədə maŋga bisə, ono taskalaǰa,

ガソリンが 今みたいに 高かったなら、どうやって 運びまわれるだろうか、

ули багиаза дуӈсивэни. дуӈсивэ хэбуи, машина багиазала-мэи.

uli bagiaza duŋsiwəni. duŋsiwə xəbui, mashina bagiazala-məi.

川の 向こうの 物資を。 物を 運ぶにも、車は 向こう岸までだ。

дуӈсивэ хэбуи ути мотор-оҙи, ҙуусии эузэтиги, мотор-оҙи.

duŋsiwə xəbui uti motoroǰi, ǰuusii əuzətigi, motoroǰi.

物を 運ぶのは その モーターボートで、渡す、 こちらの岸へ、モーターボートで。

утэ бии бии бии, утэ-бэдэ тэу кэсэи, jэу ини мотор-оҙи-мэи.

utə bii bii bii, utə-bədə təu kəsəi, jəu ini motoroǰi-məi.

そうして いて、いて、そんな風に 皆 苦労する、何でも、どこへも ボートでのみ。

эузэлэ эмэгиэ, хаи, jууӈкуалаи, ута бии бии, мосто воои-лиэ.

əuzələ əməgiə, xai, juuŋkualai, uta bii bii, mosto wooi-liə.

こっちへ 戻って来たらば、再び 運ぶ、 そうして 暮らす、暮らす、橋を 作るのだ。

оло-гдо' хулилии-лиэ машина, эузэ олоӈдэ-дэ.

olo-gdo' xulilii-liə mashina, əuzə oloŋdə-də.

こっちへ 行き来し始めた、 車が、 こちらの側へ、ここへ。

грузава jэвэ хэбуи jэу-дэ надо.

gruzawa jəwə xəbui jəu-də nado.

国家支給の貨物だって 何だって 運ぶ、 何でも 必要ならば（昔は）。

ута груза хэбуисити догбо тээгиэ догбо ӈэнэи, jууӈкуалаи.

uta gruza xəbuisiti dogbo təəgiə dogbo ŋənəi, juuŋkualai.

そうして 貨物を 運んで来たならば、夜だって 起きて、夜だって 行って 曳いて来た。

хоӈтоза, анана бэjэни буу, анана бэjэни, солиоло багдиӈиаи,

xoŋtoza, anana bəjəni buu, anana bəjəni, soliolo bagdiŋiai,

別の側で、昔 人々は、我々は、昔 人々は、上流のほうに 住んでいた時には、

омо ҙоомиги-да анчи, jэу ҙоомиги-да анчи,

omo ǰoomigi-da anči, jəu ǰoomigi-da anči,

一人の 泥棒だって いなかった、何の 盗人も いなかった、

jэу ҙоомиги-да анчи jэу-дэ анчи, jэу нэдэвэ, jэу нэдэвэ,

jəu ǰoomigi-da anči jəu-də anči, jəu nədəwə, jəu nədəwə,

どんな 泥棒も いない、 何にも いない、何かを 置けば、 何かを 置けば、

jэу мэӈдэ биэ. ути давава вааи, сугҙава вааи,

jəu məŋdə biə. uti dawawa waai, sugǰawa waai,

何でも そのまんま丸ごとちゃんと ある。その、鮭を 捕る、魚を 捕る、

баала нэдэи, ӈиала нэдэи, ӈиала. хаи мэӈдэ биэ.

baala nədəi, ŋiala nədəi, ŋiala. xai məŋdə biə.

外に 置いておく、岸辺に 置いておく、岸辺に。それも そのまま全部 ある。

аанаҙи хулии, гаува jэу, аӈи, сэу jэу, аана доони бии,

aanaǰi xulii, gauwa jəu, aŋi, səu jəu, aana dooni bii,

舟で 通うのに、棹を、 何だのを、あれ、櫂だの 何だの、舟の 中に ある、

нии-да эи ҙава, утэ бисэ анана. нии-дэ ҙоомиги-дэ анчи,

nii-da əi ǰawa, utə bisə anana. nii-də ǰoomigi-də anči,

誰も 盗りはしない、そんな風 だった、 昔は。 誰も、盗人も いなかった、

jэу-дэ анчи, нии, нии ҙугдилани кэӈку ҙугдила ӈэнэи,

jəu-də anči, nii, nii ǰugdilani kəŋku ǰugdila ŋənəi,

何も いなかった、誰かの、誰かの 小屋で、 空の 小屋に 行くと、

ҙугди доолони, тэу баа хоондилани вакчаила ҙугди, зэу тэу биэ,

ǰugdi dooloni, təu baa xoondilani wakčaila ǰugdi, zəu təu biə,

小屋の 中には、 皆が タイガで 狩りをする所の 小屋だ、食べ物が 全部 あった、

ута доолони зэу. jэу зэувэни ҙаваи, лалими дигаи,

uta dooloni zəu. jəu zəuwəni ǰawai, lalimi digai,

そうして その中に、食料が。何がしかの 食料を 取る、 飢えていれば 食べる、

мэнэ бэjэ мэнэ и гаҙими аӈасими лалими всё дигаи.

mənə bəjə mənə i gaǰimi aŋasimi lalimi vsjo digai.

自分からも 自分の分を 持って来て、泊まって、飢えれば 全部 食べる。

эи ҙава ути, зэувэ-дэ мэнтиги. утэ бисэ анана.

əi ǰawa uti, zəuwə-də məntigi.

盗ったりはしない、それを、食料を 自分の所へ（持ってきたりはしなかった）。

утэ бисини анана.

utə bisə anana.

そんな風 だった、 昔は。

эи-тэнэ илэ нэдээ илэ тэу ҙоомии, эҙэӈэи бааги.

əi-tənə ilə nədəə ilə təu ǰoomii, əǰəŋəi baagi.

今なら どこかに 置いたら、そこで 全部 盗んでしまう、 二度と見つからない。

jэу-дэ эҙэӈэи бааги эи. элээ бисини тэтэни.

jəu-də əǰəŋəi baagi əi. ələə bisini tətəni.

食料だって 二度と見つからない、今は。これまで だったよ、終わり。