|
1-3 The little Hare and the Devil
Folk tale of Chukchi
by Kemetwali, Antonina
Source
|
|
1-3 Мэлёталгык'ай ынкъам кэлы
|
Мэлёталгык'ай омкычыкогты ы'ск'агтакватгъэ.
Амравырон'а ынкъам эмрувичвэнн'э.
Ытльата ивнин:
- Ынн'э арыроватка, ратымн'эквъа.
Овэчванма милютк'эе рытыяннэнат ытльэн вэтгавыт, йык'унтэтгъи. Ипэръэнут ныльунин: вытвытк'ай, пчек'алгык'ай, ныгъёчгын. Овэчвыльанма гэмо лыгнин нотаргычыкогты аратгыргын. Эрэтгъи катамкальарагты. Э'к'экэлы нымыльотъолёк'эн, ымы рэмкыльын ынк'энойгот нинэнтык'ин.
Виврэльыръугъи мэлёталгык'ай, ивнин кэлы:
- Гымнан инэнукыльигым ынк'эн тэкичгын!
- Ръэнут-ым нинэнуйгыт?
- К'оратъол, - амвыета иквъи мэлёталгык'ай.
- Ев-ев, амнон'эты мык'оранмырэргъак! - кэлы н'ытогъэ рыногыргэпы. Эйпынин.
Чэн'ыттэтгъи мэлёталгык'ай, тытлырэрын'н'огъэ вуск'ымчыку.
Лываквъэ н'ыток. Люур льунин майн'оттийн'ын, апак'атлыръэргъэ ынкаткыната, льунин патгыргык'ай, н'ытогъэ ынкъам гынтэквъи.
Рагтык кэльэтэ к'ырирнин мэлёталгын, к'элюк' гаоратъолратлен! Кылельэквэтгъи.
Гынтэв ыльын ыпылк'ыле к'ымэк кэльэтэ нэнайъок'эн. Люур тылянвык милютк'эе льунинэт галгат. К'улильыръугъи:
- Галгаторэ! к'инэвинрэтгыткы, кэльэтэинэрэну- н'ыркын!
Ыннангалгата рилгин'кы ратчын'аннэн мэлёталгык'ай. Кытгынтыпкэрмэч кэлы пынлёгъэ:
- Э'ми мэлёталгын?
- Омкычыкогты гынтэквъи.
К'ол гатле иквъи:
- Мывинрэтгыт энарэрык!
- И-и, вынэ!
- К'ын'элк'икви гымыгк'аптэтнынык.
Кэлы вакъогъэ, гатле рин'эгъи. Лыгэгырголятгъэ гатле, рыпэт йъык рымагтатгъэ. Аны ынк'о рэнтычганнэн кэлы! Анн'энакальайн'ынэн ытръэч гыткат нотаск'ычыкойпы нывытрэтк'инэт. Игыт ынк'энын гыткат вутичгу к'орак ынкъам ы'ттъык итыркыт.
Нанрагтатын галгата мэлёталгык'ай ытлыгырыкы ынкъам апагты.
- Ынн'э арыроватка, ратымн'эквъа.
Овэчванма милютк'эе рытыяннэнат ытльэн вэтгавыт, йык'унтэтгъи. Ипэръэнут ныльунин: вытвытк'ай, пчек'алгык'ай, ныгъёчгын. Овэчвыльанма гэмо лыгнин нотаргычыкогты аратгыргын. Эрэтгъи катамкальарагты. Э'к'экэлы нымыльотъолёк'эн, ымы рэмкыльын ынк'энойгот нинэнтык'ин.
Виврэльыръугъи мэлёталгык'ай, ивнин кэлы:
- Гымнан инэнукыльигым ынк'эн тэкичгын!
- Ръэнут-ым нинэнуйгыт?
- К'оратъол, - амвыета иквъи мэлёталгык'ай.
- Ев-ев, амнон'эты мык'оранмырэргъак! - кэлы н'ытогъэ рыногыргэпы. Эйпынин.
Чэн'ыттэтгъи мэлёталгык'ай, тытлырэрын'н'огъэ вуск'ымчыку.
Лываквъэ н'ыток. Люур льунин майн'оттийн'ын, апак'атлыръэргъэ ынкаткыната, льунин патгыргык'ай, н'ытогъэ ынкъам гынтэквъи.
Рагтык кэльэтэ к'ырирнин мэлёталгын, к'элюк' гаоратъолратлен! Кылельэквэтгъи.
Гынтэв ыльын ыпылк'ыле к'ымэк кэльэтэ нэнайъок'эн. Люур тылянвык милютк'эе льунинэт галгат. К'улильыръугъи:
- Галгаторэ! к'инэвинрэтгыткы, кэльэтэинэрэну- н'ыркын!
Ыннангалгата рилгин'кы ратчын'аннэн мэлёталгык'ай. Кытгынтыпкэрмэч кэлы пынлёгъэ:
- Э'ми мэлёталгын?
- Омкычыкогты гынтэквъи.
К'ол гатле иквъи:
- Мывинрэтгыт энарэрык!
- И-и, вынэ!
- К'ын'элк'икви гымыгк'аптэтнынык.
Кэлы вакъогъэ, гатле рин'эгъи. Лыгэгырголятгъэ гатле, рыпэт йъык рымагтатгъэ. Аны ынк'о рэнтычганнэн кэлы! Анн'энакальайн'ынэн ытръэч гыткат нотаск'ычыкойпы нывытрэтк'инэт. Игыт ынк'энын гыткат вутичгу к'орак ынкъам ы'ттъык итыркыт.
Нанрагтатын галгата мэлёталгык'ай ытлыгырыкы ынкъам апагты.
1-3 The little Hare and the Devil
The little hare jumped into the woods,because he wanted to eat the leaves and to play.
The mother said:- Don't go far; you will lose your way.The little hare forgot what his mother said while he was playing.
He strayed away from home.
He saw a lot of leaves, birds and nests.
So he played for a long time, he did not notice that there was a cave.
The hare fell down into a malicious devil's cave. The bad devil was there eating something, and gave it to the guest.The hare's body shook with fear, and said:- I don't eat such meat.- What do you eat?- Reindeer's meat, - The hare answered.- Well, I will search for slaughtered reindeer in the tundra for you to eat! The devil came out of the cave through the chimney.
The devil closed the flue of the cave.The hare was frightened and began to search the way out in the darkness.He couldn't come out.
Suddenly he found a big stick. The hare crept across the cave and he saw the small hole, then came out of the cave and ran away.The devil returned to the cave and searched for the hare because he already brought some reindeer meat for him.The devil went out in pursuit of the hare.
The hare was running home.. Suddenly the hare saw some geese.
The hare shouted:- Hey, geese, please help me, the devil wants to eat me.One goose hid him underneath its wing.
The devil ran, approached the geese and asked:- Where is the hare?- He ran away to the woods.Another goose said:- I'll help you to search for the hare.- Very well!- Sit down on my back.The devil sat on the goose's back, and the goose flew up.
The goose flew even higher than the clouds.
Then the goose dropped the devil from the sky.
The angry devil's legs just protruded out of the earth.Now these legs connect reindeers and dogs to the sled, like a chain. The goose carried the hare to his parents and grandfather's home.