Folk Tales

Ӄол итгъэт нымнымыт э’йӈэвыткугъэт э’ранво. Таӈымыльо э’рагтыръогъат, ытръэч амыргынан ӈинӄэйӄэгти пэлятгъат. Ӈинӄэйык рээн нэмыӄэй гапэлятлен ӈавъыттъиӈын. Ӄынвэрэвыр ӈавъыттъиӈа ивнинэт ӈинӄэгти:

qol itɣʔæt nəmnəmət æ’jŋæwətkuɣʔæt æ’ranwo. taŋəməlʔo æ’raɣtərʔoɣʔat, ətrʔæs amərɣənan ŋinqæjqæɣti pælatɣʔat. ŋinqæjək rææn næməqæj ɣapælatlen ŋawʔəttʔiŋən. qənwæræwər ŋawʔəttʔiŋa iwninæt ŋinqæɣti:

―Опопы э’птэ мури мынръилемык.

―opopə æ’ptæ muri mənrʔilemək.

Ӈинӄэе нивын:

ŋinqæje niwən:

―Ынкъам люур ӄун чама мынувичвэтыркын.

―ənkʔam luur qun sama mənuwiswætərkən.

Аны колё ӈавъыттъиӈа таӈымыльо тэкичгын яӈачыкокэн нинэннэйвыӄин. Еп эръилекэ ӈинӄэйӄэгти, люур ӈэвысӄэт э’рагтыльын нымнымэты ярак пыкиргъи. Пыкиринэӈу льунин, эвын ынӄэн колё тэкичгымкын амманаӈ ӈаргын. Лыгэнэвыр ӈэвысӄэтэ ӄырирнин ӈавъыттъиӈын, ярак рагролмык гатчылен, пиринин, лыгэнэвыр оттиӈа лыгэтачайвэвынэн, рыпэт-ым ганрочгыпатлен. Таляйвыплыткок ӈавъыттъиӈын гынтэквъи, кымъэтгъи. Наӄам нанӄыльын. Ельарачыко гыръогъэ. Таӈынанъыттъыёлкэн йытоо лыгэӄылпэ рымэйӈэвнин, ӄыликъыттъыӄэй. Ынӄо мэйӈэтгъи ӄыльиттъын, лыгэнэвыр ӈэвынъюгилигъи нымнымэты. Пыкиргъи нымнымык, лыгэнэвыр ӈэвысӄэт рырагтаннэн. Пыкэрыӈӈок ы’ттъыӄлявыля ӈэвысӄэт ивнин:

anə kolo ŋawʔəttʔiŋa taŋəməlʔo tækisɣən jaŋasəkokæn ninænnæjwəqin. jep ærʔilekæ ŋinqæjqæɣti, luur ŋæwəsqæt æ’raɣtəlʔən nəmnəmætə jarak pəkirɣʔi. pəkirinæŋu lʔunin, æwən ənqæn kolo tækisɣəmkən ammanaŋŋarɣən. ləɣænæwər ŋæwəsqætæ qərirnin ŋawʔəttʔiŋən, jarak raɣrolmək ɣatsəlen, pirinin, ləɣænæwər ottiŋa ləɣætasajwæwənæn, rəpæt-əm ɣanrosɣəpatlen. talajwəplətkok ŋawʔəttʔiŋən ɣəntækwʔi, kəmʔætɣʔi. naqam nanqəlʔən. jelʔarasəko ɣərʔoɣʔæ. taŋənanʔəttʔəjolkæn jətoo ləɣæqəlpæ rəmæjŋæwnin, qəlikʔəttʔəqæj. ənqo mæjŋætɣʔi qəlʔittʔən, ləɣænæwər ŋæwənʔuɣiliɣʔi nəmnəmætə. pəkirɣʔi nəmnəmək, ləɣænæwər ŋæwəsqæt rəraɣtannæn. pəkærəŋŋok ə’ttʔəqlawəla ŋæwəsqæt iwnin:

―Ӄэйвэ ытлён гыт мэчынкы илкэ рэрэсӄиквъэ ?

―qæjwæ ətlon ɣət mæsənkə ilkæ ræræsqikwʔæ ?

Ӈэвысӄэтэ ивнин:

ŋæwəsqætæ iwnin:

―Аръаля итык гым ӄырым мылвавык, мэчынкы трэрэсӄиквъэ илкэ.

―arʔala itək ɣəm qərəm məlwawək, mæsənkə træræsqikwʔæ ilkæ.

―Ынкъам мэчынкы ымыӈ илкэ раӄамэтвагъа ?

―ənkʔam mæsənkə əməŋ ilkæ raqamætwaɣʔa ?

Ӈэвысӄэтэ амвэтгырыӈ нэносӄэн:

ŋæwəsqætæ amwætɣərəŋ nænosqæn:

―Мэчынкы.

―mæsənkə.

―Ынкъам ымыӈ мэчынкы илкэ раяӈагчегъа ?

―ənkʔam əməŋ mæsənkə ilkæ rajaŋaɣseɣʔa ?

―Мэчынкы илкэ траяӈагчегъа.

―mæsənkə ilkæ trajaŋaɣseɣʔa.

―Ӄэйвэ мэчынкы илкэ рэӄэминэймэвы ?

―qæjwæ mæsənkə ilkæ ræqæminæjmæwə ?

―Мэчынкы.

―mæsənkə.

Ярак пыкирык илкэ рэсӄиквъи. Ымыльо гынмылкинэт вэтгавтэ рыкуврэтэвнинэт. Эвын лылепгъи - ы’ттъынпыӈэвӄэй льунин, нылгээнанватыльатӄэн, наӄам пиӈинэӈ рымэ нинэнтыӄин. Ӈэвысӄэтэ ивнин:

jarak pəkirək ilkæ ræsqikwʔi. əməlʔo ɣənməlkinæt wætɣawtæ rəkuwrætæwninæt. æwən ləlepɣʔi - ə’ttʔənpəŋæwqæj lʔunin, nəlɣæænanwatəlʔatqæn, naqam piŋinæŋrəmæ ninæntəqin. ŋæwəsqætæ iwnin:

―Гымнан пиӈинэӈ мынрыгъэн.

―ɣəmnan piŋinæŋ mənrəɣʔæn.

Йылнин пиӈинэӈ. Ы’ттъынпыӈэвӄэй нылгитэӈычьэтӄин. Ӄынвэрэвыр ӈэвысӄэт гыръогъэ, ытръэч гэвъилин нэнэны. Ытръэч.

jəlnin piŋinæŋ. ə’ttʔənpəŋæwqæj nəlɣitæŋəsʔætqin. qənwæræwər ŋæwəsqæt ɣərʔoɣʔæ, ətrʔæs ɣæwʔilin nænænə. ətrʔæs.