|
2-14 The Brown Bear and the Polar Bear
Folk tale of Chukchi
by Kerginto, Alla
Source
|
|
2-14 Кэйӈын ынкъам умӄы
|
Энмэн ынӈот гатвален.
Кэйӈын ынкъам умӄы ыннаны ынпэльыт иттилвылгыгъэт.
Моогъат тортэркыгырголятык, пылыткугъэт-ым тэркамэчатык.
Кэйӈын пэлятгъэ тайкавынвык.
Умӄы-ым эквэтгъи.
Нэльун кэйӈэ чиниткин йичьэмиттумгын ынкъам намӈылён, миӈкри гитлинэт.
Нытатлыӈыткоӄэн:
― Вай-ым инэнрулылтэквъи умӄэтэ, алымы ыннаны ынпэльымури.
Йичьэмиттумгэ ытлён нивын:
― Вынэ мачынан, ынан мытрэйилюгыт.
Ынӈин ивыплыткук увъэлен въигъи.
Йилюткульэ налӄырэрыӈӈон илгыльын.
Аӈӄачормык нэльун рыноматъё эйычгитэ ръэв.
Ынкы ныкырвэӄамэтваӄэн ӄол кэйӈын.
Ыннэн энноткынык-ым ганымытвален ӄэпэр.
Ынан ымыльо нинэльуӄин.
Гытъэвкы эквэтгъи аӈӄачормэты.
Ынкы энмэч ныӄулильэтӄинэт и’гыт, риӄукэт.
Эймэквъэт ръавэты, ытръэч-ым льук ӄэпэр, яалятгъат.
Увъэле нэнанъётваӄэн ръэв ынкъам рэймэвӈыльыт ымыльо нэнанъотавӄэнат.
ӄэпэр-ым вэнлыги эймэквъи.
Кэйӈын виригъи ръавыткынгыпы, э’йӈэвнин ӄэпэр ынкъам ивнин:
―Вытку ринэнрулылтэвы, вытку ынкы рэймэквъэ тайӈатэты.
Увъэленэ кыплынэн ӄэпэр.
Ытръэч-ым ӄэпэрэ ирвывэгэ тъайытчанэн ынин нанӄын.
Эвырӄэй егъенторъогъэ.
Лыгэн-ым ӄэлюӄ кырвэноӈӈонэн ръэв.
Ынкъам эвыӈӈонэн ӄэпэрэ кэйӈын:
― Алымы ӈан нымэльэв тымитъиквыт ынкъам ыныкит нъэквэтын, тэӈӄырым тъынрэӄэквыт.
Тэӈъэнӄэвкы ӄэпэр эквэтгъи ченэтэнногты.
Ынӄоры арычгытвама нинэгитэӄин кэйӈын.
Ынкъам ынӄэн выйитиӈугъи.
ӄэпэр йылӄыма, умӄэтэ ръэто лыгнин ръэв.
Риӄукэт, и’гыт эвырӄэй яалятгъат.
Риӄукэтэ-ым рыгъевнин ӄэпэр ынкъам ивнин:
― Гыт мургинэйгыт эрмэчьигыт, ӄыгитэ ӈан, ръавэты эймэквъи умӄы.
― ӄырултыги!
– иквъи ӄэпэр.
ӄутгъи ӄэпэр.
Рыӄулильэвнин умӄы.
Виригъи.
ӄэпэр ыныкы эймэквъи, ивнин:
― Авалёмкыльэгыт.
Умӄы-ым татлыӈытогъэ:
― Гым-ым нэмыӄэй тыванляркын.
Вэнлыги умӄы ӄээӄын ныӄамэтваӄэн.
ӄэпэр ыныкы эймэквъи.
Пиӈкугъи ӄаптэткынэты ынкъам рымылкэӈӈонэн.
Умӄы нылвавӄэн киткит миӈкри итык.
Ынан-ым энмэч ёойвыӈӈонэн пэлгэпы.
Ынӈин ынан рыпиркылевнин.
Э’йӈэвнинэт а’тчальыт и’гыт, риӄукэт ынкъам ивнинэт:
― ӄэвииркынитык, еп нычиитӄин аймак.
Ытлён панэнагты эквэтгъи.
Нырылгалытваӄэн ынкъам ныпаӈъэвӈытоӄэн.
Ынӄоры иквъи э’гэты ынкъам рэӄокагты:
―Йичьэмтури, гым вай тэквэтыркын.
Вай-ым ӄэнапалёмтэлгытык:
мэӈин армаӈ вальын рэеты – ӄыяалятыркынэтык.
ӄэпэр эквэтгъи.
Ытръэч-ым умӄэтэ вэнлыги райылгавнэнат и’гыт, риӄукэт ынкъам ымыльо ытри манаӈатгъат ӄолеванвыткогты.
Ытръэч.
2-14 The Brown Bear and the Polar Bear
A brown bear and polar bear of the same age fought a battle.They started to fight at sunrise and finished with sunset.
The brown bear stayed at the battle-field.
The polar bear left.
Brown bears saw their brother and asked him how it was.
He answered:
― Well, I was beaten by polar bear though we are the same age.
His brothers said to him:
― Never mind.
We’ll take revenge on him.
Then the brown bear expired.
The brown bears started looking for the white bear.
On the seashore they saw a whale cast ashore by the waves.
A brown bear was eating there.
On one of the hills a wolverine lived.
She was watching what happened.
Feeling hungry, she went to the seashore.
The voices of wolves and arctic foxes could be already heard there.
They came up to the whale but having seen the wolverine, they left.
The brown bear didn’t want the wolverine to come, to him but she persisted.
The brown bear got down from the whale and said to her:
― If you defeat me, you’ll get the booty.
Then the brown bear hit the wolverine.
Suddenly the wolverine’s paw came close to the bear’s belly and tore it up.
His intestines came out.
The wolverine started helping herself to the wale meat.
When eating, she said to the dying bear:
― I warned you peacefully.
If you had left, I wouldn’t even have touched you.
After the wolverine became full, she went home to the hill.
She was lying there, watching the defeated bear.
The bear breathed his last.
While the wolverine was sleeping, a polar bear came across the same whale.
The arctic foxes and wolves immediately left the place.
The arctic fox woke the wolverine up and said:
― You are our patroness.
Look, a polar bear has come up to the whale.
― Go away!?
– the wolverine said to the arctic fox.
The wolverine rose and called to the polar bear, asking him to leave.
But he kept eating.
The wolverine came up to him and said:
― You are disobedient!?
The polar bear answered:
― You see, I also want to eat.
He still kept eating.
Then the wolverine came up to him, rushed at his back and started gnawing.
The bear couldn’t do anything.
She was already biting his neck.
She strangled him.
Calling the wolves and polar foxed who were waiting, she said:
― Eat, while the carcass is still warm.
The wolverine went to her former place.
She was lying there, relaxing.
Then she said to the wolves and arctic foxes:
― Brothers, I am leaving.
Listen to me, if somebody who is stronger comes, leave.
The wolverine left.
After that, the other polar bear came and frightened the wolves and polar foxes.
They all dispersed in different directions.
The end.