民話資料

Лыгитэленъеп ганымытваленат ӈэвысӄэт Калеёӈав гъывэӄучитэ.

ləɣitælenʔep ɣanəmətwalenat ŋæwəsqæt kaleoŋaw ɣʔəwæqusitæ.

-

A long time ago there lived a woman, Kaleyonav, and her husband.

Уйӈэ энэнэнэкыльинэт, амынан ы’ттъыӄэй ныгынритӄин.

ujŋæ ænænænækəlʔinæt, amənan ə’ttʔəqæj nəɣənritqin.

-

They lived without children but had a dog.

ӈавэтын таӈагтамкыльэн, имырэӄык нэлегтиӄин:

ŋawætən taŋaɣtamkəlʔæn, iməræqək næleɣtiqin:

-

The mistress was lazy; she couldn’t do anything:

таӈаваӈэкыльэн, ымы чачагты ывик нылвавӄэн.

taŋawaŋækəlʔæn, əmə sasaɣtə əwik nəlwawqæn.

-

neither make beautiful clothes, nor cook delicious food.

Яраӈы-ым гэтэӈэвчирлин.

jaraŋə-əm ɣætæŋæwsirlin.

-

The yaranga was full of holes.

Инъыгъевкыльин:

inʔəɣʔewkəlʔin:

-

She never got up early, she [always] slept late.

таӈъотчой ниилӄыльэтӄин.

taŋʔotsoj niilqəlʔætqin.

-

Once Kaleyonav and her husband went to a festival.

ӄол итгъи Калеёӈав гъывэӄучитэ гичивэтысӄиквъэт.

k’ol itɣʔi kaleoŋaw ɣʔəwæqusitæ ɣisiwætəsqikwʔæt.

-

Only the dog was left at home.

Ярак пэлятгъэ ыннэн ы’ттъыӄэй.

jarak pælatɣʔæ ənnæn ə’ttʔəqæj.

-

She became hungry.

Гэлгигытъэвлин.

ɣælɣiɣətʔæwlin.

-

She was walking around the yaranga

Чоттагнэпы нычейвыт- куӄин ынкъам нывинвэӈиӄин:

sottaɣnæpə nəsejwət- kuqin ənkʔam nəwinwæŋiqin:

-

-

―Вэнъым пичгынпыӈэвӄэй!

―wænʔəm pisɣənpəŋæwqæj!

-

― What a stingy old woman!?

Таӈымыльо роолӄыл ратчыӈаннэн!

taŋəməlʔo roolqəl ratsəŋannæn!

-

She has hidden all [the food]!?

Анӈэнайпык ымыльо танъянвыт нэлгыт ынкъам панрат рунинэт.

anŋænajpək əməlʔo tanʔanwət nælɣət ənkʔam panrat runinæt.

-

Getting angry, the dog ate all the best hides and footpads of reindeer.

Ынӄо амайылга ӈавэтынвэты – атчыгъэ.

ənqo amajəlɣa ŋawætənwætə – atsəɣʔæ.

-

Being afraid of the mistress, she hid herself.

Инъэ пыкиргъэт ы'’вэӄуч гэӈэвъэнэ.

inʔæ pəkirɣʔæt ə'’wæqus ɣæŋæwʔænæ.

-

In the morning the husband came back with his wife.

Льунин Калеёӈавына:

lʔunin kaleoŋawəna:

-

When Kaleyonav saw

ымыльо нэлгыт ынкъам панрат гэнулинэт.

əməlʔo nælɣət ənkʔam panrat ɣænulinæt.

-

...that all the hides and footpads of reindeer had been eaten, she became furious.

Анӈэнайпыгъэ.

anŋænajpəɣʔæ.

-

She grabbed the dog and beat her vigorously.

Пирисӄыченнин ы’ттъыӄэй ынкъам тачайвэвынэн.

pirisqəsennin ə’ttʔəqæj ənkʔam tasajwæwənæn.

-

In the evening they ate, but didn’t give any food to the dog.

Вулӄытвик чинит ӄамэтвагъат, ы’ттъыӄэй-ым люнрэӈэтэ.

wulqətwik sinit qamætwaɣʔat, ə’ttʔəqæj-əm lunræŋætæ.

-

They went to bed.

Атчьатгъат, кыевкы-ым ёрочыко нэльунэт йымэтвальыт налгыӄонагтэ, иръын, плекыт.

atsʔatɣʔat, kəjewkə-əm jorosəko nælʔunæt jəmætwalʔət nalɣəqonaɣtæ, irʔən, plekət.

-

When they woke up in the morning, they saw fur trousers, fur coat, and reindeer skin boots hanging in the sleeping chamber.

Ы’ттъыӄэй иквъи этынвэты:

ə’ttʔəqæj ikwʔi ætənwætə:

-

The dog said to them:

― Ынӄэн тургин нэлгыт ынкъам панрат.

― ənqæn turɣin nælɣət ənkʔam panrat.

-

― Here are your hides and footpads of reindeer.

Ы’вэӄуч гаглявэръэпыгъэ ынкъам ымы еп аӄамэтвака, энарагчегъэ.

ə’wæqus ɣaɣlawærʔæpəɣʔæ ənkʔam əmə jep aqamætwaka, ænaraɣseɣʔæ.

-

The husband quickly put all the clothes on and ran to the neighbors.

Энаральа ытлён льук, ӄулильэтгъэт:

ænaralʔa ətlon lʔuk, qulilʔætɣʔæt:

-

Seeing him, the neighbors exclaimed:

― А’мын йыӄӄайъым эвиръыт!

― a’mən jəqqajʔəm æwirʔət!

-

― What a beautiful clothes!?

Микынэ гэтэйкылинэт?

mikənæ ɣætæjkəlinæt?

-

Who made them?

― Ы’вэӄуч Калеёӈавын!

― ə’wæqus kaleoŋawən!

-

― Kaleyonav!?

― Эвыр гынин ӈэвъэн ваӈэӈав, китъам мынльун ытлён таӈкэтльан!

― æwər ɣənin ŋæwʔæn waŋæŋaw, kitʔam mənlʔun ətlon taŋkætlʔan!

-

The neighbors didn’t believe him and said: ― If your wife is so good at making clothes, we’d like to see her wearing a beautiful woman’s fur coat!?

Вулӄытвик атчьатыӈок Калеёӈавына таляйвынэн ы’ттъыӄэй.

wulqətwik atsʔatəŋok kaleoŋawəna talajwənæn ə’ttʔəqæj.

-

In the evening before going to bed, Kaleyonav hit the dog.

Ринтынинэт ыныкы нэлгыт, панрат ынкъам ивнин:

rintəninæt ənəkə nælɣət, panrat ənkʔam iwnin:

-

She threw her the hides and footpads of reindeer and ordered [the dog]:

― Эргатэты ӄытэйкыгын кэркэр!

― ærɣatætə qətæjkəɣən kærkær!

-

― Tomorrow I want my fur coat ready!?

Ы’ттъыӄэе йыӈотконэнат панрат, нэлгыт ынкъам рунинэт.

ə’ttʔəqæje jəŋotkonænat panrat, nælɣət ənkʔam runinæt.

-

The dog smelled the footpads of reindeer and hides and ate them.

Кыевык Калеёӈавына льунинэт тайкыёт кэркэр ынкъам плекыт.

kəjewək kaleoŋawəna lʔuninæt tajkəjot kærkær ənkʔam plekət.

-

When she woke up in the morning, Kaleyonav saw a woman’s fur coat and the footpads of reindeer.

Галгэкачьаравлен Калеёӈав, авэръэпыгъэ ынкъам гичивэтысӄиквъи.

ɣalɣækasʔarawlen kaleoŋaw, awærʔæpəɣʔæ ənkʔam ɣisiwætəsqikwʔi.

-

Rejoicing, she put the clothes on and went to the festival.

Люур Калеёӈавын левыт лыгэтъылыӈогъэ.

luur kaleoŋawən lewət ləɣætʔələŋoɣʔæ.

-

Suddenly she started feeling a headache.

А’мын-ым гакапчачав-лен.

a’mən-əm ɣakapsasaw-len.

-

She was scared.

Арычгатгъэ, левыт-ым йъэлыги майыӈкы тъылыӈогъэ.

arəsɣatɣʔæ, lewət-əm jʔæləɣi majəŋkə tʔələŋoɣʔæ.

-

She lay down, but the headache got stronger.

Инъэ кыеквъи ы’вэӄуч, ӈэвъэн-ым энмэч гэквэтлин ӄоленотагты, миӈкы нытваӄэнат ынин ы’ттъыютльэт.

inʔæ kəjekwʔi ə’wæqus, ŋæwʔæn-əm ænmæs ɣækwætlin qolenotaɣtə, miŋkə nətwaqænat ənin ə’ttʔəjutlʔæt.

-

In the morning when the husband woke up, his wife had already left for the other land, for the land where grandmothers lived.

Ы’ттъыкэй иквъи:

ə’ttʔəkæj ikwʔi:

-

The dog said:

― Вэлесӄун!

― wælesqun!

-

― She deserves it!?

Ынанвыткокэн, ягталма гымыкы нылгинытэрмэчьыӈӄин.

ənanwətkokæn, jaɣtalma ɣəməkə nəlɣinətærmæsʔəŋqin.

-

Why did she jeer at me when she was alive?

Ытръэч.

ətrʔæs.

-

The end.