Folk Tales

уза Folk tale of Udehe/(Udihe) by Martynova, Nadezhda Libasanovna

Original Text

уза

аини дианаини, нэӈунтиги ''тимана минти, ӈэнэҙэфи, эҙи эjэихи хули, jауҙатиги аана, jауҙатиги аана, хугиэ jаухи гулинҙэӈэфи, гээ аjагиани, тала,'' гээ тимадула тээгиэ, дигаа, ҙугдифи аисиа, гээ гунэ, солоихи ӈэнэкцэи маак, эини чаала аана, эjэхи хугиэ эjэхи ӈэнэи, эjэӈиэ э～ аӈи, паузава-с, киаӈа-с ааини миаусалаани ху～ хэутиндэи ути-дэлиэ уза аӈи, нэӈуни ҙулиэлэ, сусаи-jаҙа буjи, уза эгди, или эи хули нии ибуиҙэ нии вааҙаӈани аӈива, киаӈава. сусаи-лиэ киаӈа, гээ ӈэнэи, гээ, вааа аӈива, биаса, эиӈиэвэ, биаса эунигдэ, гээ утэ-бэдэ ути эугулээ каига-да, гээ аини-тэнэ амаихи, нэӈуни-тэнэ ҙулэихи, аана каӈдуи, мэнэ мэнэ баатигифи, хаи хуктэи-лиэ ути ӈэнэи-лиэ ути, уза, хокто, аини-тэнэ солои-лиэ амаихи, кээ～ эугулээ, иӈмэини утава, ути узава, илэ ӈэнэи ӈэнэи, ицэи бии алиа～ гоо-да даа, ҙооӈии-лиэ аини. ''исэнэҙэми бии нэӈуми, оно нихээ-дэ ути будээ-с эугулээ ими ими ҙэптэми малаҙа, утава. ӈэнээни～ ӈэнээни, ути удэлэ ииӈкини, ута њаа-да аӈива, ада чаатигини вээлэтээни, э～ ута, э～и тии как вагиа-маа, эугулээ аӈини эгбэнэлэгиэни эугулээ бэгдиҙи ути кава халаӈисиани, согдиоҙини-тэнэ муҙулэгиэни, эунтилэҙини-тэнэ кава кооӈисиани. э～ нэӈуни пиоло пиоло бого гунэ сиктисиэни, сразу эини ӈэнэ сиктисиэни, улэвэ-тэнэ лоосиани гунэ, ӈэнээ ӈэнээк, багдиати, ''хэлэ～ агаа,'' jэу уза аjа биини, ''э～ агаа～ бии, эугулээ улэвэ вааи, эугулээи бии, (jэу бии эугулээ?) дигаи утава.'' дигаи-jаҙата буjивэ, эунтилэҙини-тэнэ биоӈкуласиа, никтаҙини-тэнэ муҙулээ, эи бэгдини-тэнэ халаласиани, каванами воо'они, ҙугдинами, (буjивэ, буjиҙи?) иӈкэ, ути эугулээ бэгдиҙини, согдиоҙини-тэнэ, муҙулээ, эи эунтилэҙини аӈи, jаухуласиа, ниаҙини-тэнэ эгбэгиэ, ута пугэ пугэ богони нэӈуни, ӈэнэисини, эи-тэнэ баагиани нэӈуми, гэгбини уза, ути баата, гээ, гаҙиму-с гаҙиа утава, гаҙигисааси мамасалаванаи, уже тэтэни.

aini dianaini, nəŋuntigi ''timana minti, ŋənəǰəfi, əǰi əjəixi xuli, jauǰatigi aana, jauǰatigi aana, xugiə jauxi gulinǰəŋəfi, gəə ajagiani, tala,'' gəə timadula təəgiə, digaa, ǰugdifi aisia, gəə gunə, soloixi ŋənəkcəi maak, əini čaala aana, əjəxi xugiə əjəxi ŋənəi, əjəŋiə ə～ aŋi, pauzawa-s, kiaŋa-s aaini miausalaani xu～ xəutindəi uti-dəliə uza aŋi, nəŋuni ǰuliələ, susai-jaǰa buji, uza əgdi, ili əi xuli nii ibuiǰə nii waaǰaŋani aŋiwa, kiaŋawa. susai-liə kiaŋa, gəə ŋənəi, gəə, waaa aŋiwa, biasa, əiŋiəwə, biasa əunigdə, gəə utə-bədə uti əuguləə kaiga-da, gəə aini-tənə amaixi, nəŋuni-tənə ǰuləixi, aana kaŋdui, mənə mənə baatigifi, xai xuktəi-liə uti ŋənəi-liə uti, uza, xokto, aini-tənə soloi-liə amaixi, kəə～ əuguləə, iŋməini utawa, uti uzawa, ilə ŋənəi ŋənəi, icəi bii alia～ goo-da daa, ǰooŋii-liə aini. ''isənəǰəmi bii nəŋumi, ono nixəə-də uti budəə-s əuguləə imi imi ǰəptəmi malaǰa, utawa. ŋənəəni～ ŋənəəni, uti udələ iiŋkini, uta ňaa-da aŋiwa, ada čaatigini wəələtəəni, ə～ uta, ə～i tii kak wagia-maa, əuguləə aŋini əgbənələgiəni əuguləə bəgdiǰi uti kawa xalaŋisiani, sogdioǰini-tənə muǰuləgiəni, əuntiləǰini-tənə kawa kooŋisiani. ə～ nəŋuni piolo piolo bogo gunə siktisiəni, srazu əini ŋənə siktisiəni, uləwə-tənə loosiani gunə, ŋənəə ŋənəək, bagdiati, ''xələ～ agaa,'' jəu uza aja biini, ''ə～ agaa～ bii, əuguləə uləwə waai, əuguləəi bii, [jəu bii əuguləə?] digai utawa.'' digai-jaǰata bujiwə, əuntiləǰini-tənə bioŋkulasia, niktaǰini-tənə muǰuləə, əi bəgdini-tənə xalalasiani, kawanami woo'oni, ǰugdinami, [bujiwə, bujiǰi?] iŋkə, uti əuguləə bəgdiǰini, sogdioǰini-tənə, muǰuləə, əi əuntiləǰini aŋi, jauxulasia, niaǰini-tənə əgbəgiə, uta pugə pugə bogoni nəŋuni, ŋənəisini, əi-tənə baagiani nəŋumi, gəgbini uza, uti baata, gəə, gaǰimu-s gaǰia utawa, gaǰigisaasi mamasalawanai, uzhe tətəni.

Translation

Japanese / English

уза

An elder brother said to a younger brother, ‘Let’s depart in the direction the boats are travelling.’ The next morning, the boat was not moving upstream at all, but flowed downstream instead. When they went downstream, the younger brother shouted and said he wanted to shoot some goats or red deer. The beast fled from before the younger brother, and crossed the river. Just then, a meat-eating beast was also crossing the river. As the brothers tried to push the boat along, the boat broke, and the two were thrown into the river, first one, then the other. The meat-eating beast had the younger brother in his jaws and dragged him along. The elder brother fled upstream. There the elder brother remembered his younger brother, and went back to the place before. ‘It wouldn’t take long for the beast to eat him up. My brother is probably dead.’ But when the elder brother went back to place, he found that someone had made a tent out of the beast’s skin. The diagonal posts were made of leg bones, the main post was made of a backbone, and horizontal beams were made of ribs. The younger brother was round and fat. The elder brother destroyed the tent with his axe. ‘My elder brother, I didn’t mind eating the meat-eating beast, even though it was a meat-eating beast.’ The elder brother brought the younger brother back home, and had him get married. The end.