|
Bear meat
Folk tale of Udehe/(Udihe)
by Kukchinka, Nadezhda Pavlovna
Source
|
|
омо бэлиэ нэӈумулэ багдиати
|
омо бэлиэ нэӈумулэ багдиати. багдии багдии, эхини дианаини,
''гээ нэхусэ, багдилаами галактаи ӈэнэjэ, мамаасанами.
э-бэдэ баазагаду багдии илэ галактаҙами
мамасанами илэ гадаҙами, хулиуи,'' гунэини.
''jэу-дээ таухи ӈэнэи ӈэнэи таузатиги.'' нэӈуни тимана тээгии-лиэ,
гээ ӈэнээни～, нэӈуми гулинэисини бэjэни-дэ тэтигисии-лиэ.
тэтигисиэ нэӈуми амиалани, гулинэлиэни ути-дээ, хуњаҙиини эхини.
нэхусэ ҙулиэлэни дэӈни кичо нэхусэ ҙулиэлэни дэӈни кичо дэӈни кичо,
нэхуми ҙулиэлэни палатка, гигдэи-лиэ, палатка гигдэини
утаду билиэни тоо илаи-да. нэӈуни эмэи-jаҙата палаткала.
нэӈуни палатка-ла эмэи, укэлэ
илиэни исэсиэни исэсиэни, нуа эхини бууфини-да, аанта.
''оно багдиани бии эхими бууфини-да.'' эсини-дэ ии.
ути аанта, ''ими ии сии, jэгдига ими илии-jэ.
эи ии-jэ, аӈаа дуjухини.''
туу туу илисиини, ута илии ута ӈэниэк ҙугдитиги эмэгиэни.
нэӈуми гулиӈисини ути, эгбэнэjи тэу асуктагисими, њаа нэӈуми ҙулиэлэни,
нэхусэ ҙулиэлэни дэӈни кичо, нэхусэ ҙулиэ дэӈни кичо,
нэхусэ ҙулиэлэни иигими њаа, эгбэнэ
гигдэгиэни ҙугдиду бии-jаҙа нэӈуми эмэгиисини она уже дом,
ҙугдиду биини. гээ, эхини эмэгиэ дианаини, нэӈуни
эмэгиэ дианаа, ''эхэи, бааами бии омо бэлиэвэ элээ сии
бууфини-да, эси-дэ ии оно гэлэҙэми бии утава мамасанами
элээ сии бууфи багдиани.'' эхини гунэини,
''эи баа хэгилэни онофи-да нии багдии. нии багиаумула.
сии доофо-даа биҙэ, бии доофо-даа биҙэ. гадаму
гээ утава мамасанами багдилагами. нии багиау, багдиини утэ,''
утэ диаӈкини нэӈунтиги. ''гээ, њаа тимана ӈэнэҙэми бии. гээнэҙэм хаиси.''
хаи ута гулиӈкини нэӈуни. хаи ута ӈэнэи ӈэнэи,
нэӈуми гулинэуми хаи ута собралась. хаи гулинэлэми
нэӈуми хоктони чуулини њауху. хаи ута ӈэнэи,
нэхусэ ҙулиэлэни дэӈни кичо, нэхусэ ҙулиэлэни дэӈни кичо,
нэӈуми ҙулиэлэни њаа эгбэнэвэ гигдээси утаду билиэни.
нэӈуни эмэи-jаҙа ниэнтилээ исэсии хаи нуа эхини бууфини.
оно багдиани ути, илэ ӈэнэми элэ нуа эхини бууфини-да.
ути бэлиэ гунэини, ''гээ jэгдигэ ииjэ, сии ими илии-тэ
кэту гээҙи. ҙимаами эмээ бими-дээ ҙугди дуjухини
ими-jаҙа. ииjэни. ииjэ, тэээни-э дигалаани олоктоони
ҙактасилавани. дигаати-а, исэсилиэни мэисиэни, оно-ко дианҙами.
''идиги эмэи-jэ,'' гунэини. ути, бэлиэ хаундасиини.
jэгдигэ, jэгдигэ гунэини, ''бии багдилагами галактами,
багдилагами галактами, сии бии эхиjи бууфини багдиаи,
гэлэкцэми-дээ азанами синэвэ.''
''гээ эи наа хэгилэни утэ-бэдэ багдии, багиаумула.
эхи доофо-да биҙэ, сии доофо-да биҙэ.
гадаи аjа минҙуӈэ омосигааси багдиҙаӈафи.''
утааси омосигааси гадаи-лиэ утава, бэлиэвэ. мамасалаи-лиэ.
мамасалаи ута багдии багдии эхими-дэ оӈмои-лиэ
ҙугдитиги-дэ эи ӈэни. гээ ҙуӈэ багдилиати. багдии гаиту-гда
омо баата омо аҙига бааани. баатаӈини чиндаава гакпасилиани.
уже амини, буинэни вооо ҙантанани вооо чиндава гакпасии
гакпасии, омо чинда'ава гакпаани эсини-да ваа,
гээ тээтилэ доого дианаини, чинда'а, ''сии науҙака ими миаусасии минэвэ.
сии аӈи, хуњаҙии њааҙакталаjи бааани баата бии сии.
бии офоктовои, бии туэгиҙэӈэи офоктовои.''
туу пуу пуу миаусалаа аӈи, ҙанта гакпасии, гунэини.
чиндаа ута дианаини, баататиги. баата ҙугдила эмэгигээси эниӈэjи тэлуӈусиини.
''эниӈэ,'' гунэини, ''бии чиндаава гакпаани, ути чиндаа дианаини,
''ими гакпаи сии?
эхиндилэjи бааи, нэӈуjи эхиндилэ бааи ситэ бии сии,
бии офоктовои туэгиҙэӈэjи офоктовои гакпасии,'' гунэини.''
туу туу биjэ, эҙи тэлуӈуси абугатиги, эҙи тэлуӈуси.''
ути все время гиаӈанаӈи туу хулии гиаӈанаӈи ути дианаи чиндаа,
тии эмнэ амини эмэгиисини сикиэ, вакцанаа эмэгиэ
кэптэи-jаҙата кэптэисини амими киалани эмээси,
''абуга, абуга, бии синтиги тэлуӈусиҙэми энини эмусэи паалисии.''
''jэу дианакцаи jэу дианакцаи, амими ӈуаҙаӈа дэунцэҙэӈэвэни.''
ута њаа балавасиа вадии. гиаӈанаӈи ута дианаи
гиаӈанаӈи тии эмнэ, амини хонолии-лиэ,
''jэу jэу? тэлуӈусикцэини ути, бии баатаӈи минтиги. ааҙи хаундасиҙами.''
гээ эмэгиэ. хаи утэ-бэдэ баатаӈини дианаини.
''абуга абуга минэвэ чиндаа ута-бэдэ дианаини.'' ''гээ тэлуӈусиjэ
jэу оно гунэини чиндаа. э-бэдэ дианаини,
эхиндилэjи бааа баата jэу аjа биҙэ бии офоктои туэгиҙэӈэи
гакпасиини,' гунэини. 'иӈэниҙи-дээ,' утэ дианаини чиндаа.
утэ дианаини.''
гээ амини тимаана ӈэнээк аӈи ҙубэ обо, моо обовони хуаиjани.
ҙубэвэ, вот такой, обово хуаиjани, эмэгиэк.
эхими вааа, ути ҙубэ ситэjи аҙигава баатава бэгдилэни оболооси
суала тэтиэси соӈго хоктовони чуули иӈкуалалиани.
соӈго чуули jуктасии jуктасии гээ ути аҙигава ути баатава
соӈго хоктолони хэгдэсиэни ути, чэктигэнээни ути иӈгулээ ӈэнэи-jаҙа
соӈго гаагиани ситэвэ игисиэни ути соӈго мэнэ ситэнэми.
утэми эи соӈго соондоити ути,
нии гунэини нии, нии багдиани ути, соӈго.
соӈголо багдиати гунэини удиэ, утэми сонго улэвэни хуњаҙиидуjи
эити дигавана, соӈгово ваами. њаҙактани вааи, соӈго улэвэни
эи дигавана, хуњаҙиидуjи. ута имаӈкула ӈэнэми соондоми
эити дигавана соӈго улэвэни. утэ-бэдэ соондоити,
соӈго улэ эити дигаа, хуњаҙиини. њааҙактаjи ваамани эити дига,
ути имаӈкула има'асити вот имаӈку вот.
буу туу имаӈку утэ биини. соӈго улэвэни этэми, эити дига.
Bear meat
An elder sister and a younger brother were living together. The elder sister wanted the younger brother to go and find a wife. The younger brother did as he was told by the elder sister, and travelled straight ahead. After her brother left, the elder changed her clothes, overtook her brother and skied ahead before him. There she pitched a tent and made it look like she was living there. The younger brother arrived at the place, and found the woman inside the tent to be just like his sister, so he didn’t go inside. When asked why wasn’t entering the tent, the brother just kept quiet and went home. The elder sister overtook him on skis, reaching home first. The younger brother told his sister all about what happened that day. The elder sister convinced him by saying, ‘Well, there are probably people in world who look exactly the same. Just take her as your wife.’ The next day, after the younger brother went out of the house, the elder sister went and overtook him again. The younger brother took one look at her, and felt she looked exactly the same as his sister. ‘It’s wrong of you to stand outside if you’ve come as a guest. Come in.’ When he was told this, the younger brother went in. Then he told her that he had come to look for a wife, but had hesitated because she looked exactly like his sister. The elder sister also told him the same words. The two got married. The younger brother forgot all about his sister and got on with his life. He had a son and a daughter. One day, the young son shot at a little bird with a bow and arrow his father had made. The bird said to him, ‘Why are you shooting at me, you son of a brother and a sister?’ When the son told his mother about this, the mother told him not to tell his father. When his father was lying down, the son tried to talk to him, but his father was too tired and did not pay him any attention. But then one day, the father listened to what his son had to say. The son told him about what the little bird had said. The next day, the father used two wooden hooks and killed his sister who had become his wife. He also dragged his two children to a place where there were bear footprints, then left them there and went away. It was to have the bears eat the children. But the bears did not kill the children, but raised them up as their own offspring. The children who had been raised by the bears became the Udehe people. That’s why the Udehe do not allow the women to eat bear meat. This is why we don’t eat bear meat.