Folk Tales

ҙуу агаамула багдии, багдиати бисити. эмусэ агани баjа,

ǰuu agaamula bagdii, bagdiati bisiti. əmusə agani baja,

омо агани-тэнэ... омо нэӈуни-тэнэ, ҙооӈко, ситэнэни лиаси эгди.

omo agani-tənə... omo nəŋuni-tənə, ǰooŋko, sitənəni liasi əgdi.

ути агаанала ӈэнэи～ этэтэи, омо мохо бууи дигалаати,

uti agaanala ŋənəi～ ətətəi, omo moxo buui digalaati,

ҙугдитиги гаҙии, ситэнэми дигалаани олоктои,

ǰugditigi gaǰii, sitənəmi digalaani oloktoi,

утэ-бэдэ багдиати ути, нэӈуни, ситэни лиаси эгди.

utə-bədə bagdiati uti, nəŋuni, sitəni liasi əgdi.

тиэ омо нэӈини мэисиини,

tiə omo nəŋini məisiini,

''ӈэнҙэми бии, баазагатигини jэу-дэ атами баа,'' гуми.

''ŋənǰəmi bii, baazagatigini jəu-də atami baa,'' gumi.

ӈэнэми-э ӈэнэми-э баа хоондилани ӈэнээси,

ŋənəmi-ə ŋənəmi-ə baa xoondilani ŋənəəsi,

хаи ута моова ба'аси тээлиэни утаду, дэуӈцэлиэни, дэуӈцэми～,

xai uta moowa ba'asi təəliəni utadu, dəuŋcəliəni, dəuŋcəmi～,

оно-ко нихэми ӈуаани～ нии-кээ нуамани, сиусии гунэ,

ono-ko nixəmi ŋuaani～ nii-kəə nuamani, siusii gunə,

''jэу ӈуаии сии одо'о,'' дуисими,

''jəu ŋuaii sii odo'o,'' duisimi,

дуисими тээкицэми эими мутэ. ''гээ ими ӈуаи,''

duisimi təəkicəmi əimi mutə. ''gəə imi ŋuai,''

''ими ӈуами бии, дуэми, бии хулими лалими.

''imi ŋuami bii, duəmi, bii xulimi lalimi.

дигалаами галактами jэу-дэ эими баа.'' ''гээ сии ӈэнитэиҙэ ҙугдитиги.

digalaami galaktami jəu-də əimi baa.'' ''gəə sii ŋənitəiǰə ǰugditigi.

ҙугдитиги ӈэними хоктола бааҙаи, омо муивэ.

ǰugditigi ŋənimi xoktola baaǰai, omo muiwə.

ути муи гаҙинаа ӈэнитэиҙэ ҙугдитигиjи.

uti mui gaǰinaa ŋənitəiǰə ǰugditigiji.

ҙугдила эмэгээси, мамаасатиги дианатаиҙа, муи, муивэ хэкээси,

ǰugdila əməgəəsi, mamaasatigi dianataiǰa, mui, muiwə xəkəəsi,

аӈива, ганҙиӈа, сэуҙинэвэ-дэ jэу-дэ соктоулогони.

aŋiwa, ganǰiŋa, səuǰinəwə-də jəu-də soktoulogoni.

соктоугааси ута'аси муиӈиjи, ''муиҙэ,'' гунтэиҙэ.

soktougaasi uta'asi muiŋiji, ''muiǰə,'' guntəiǰə.

утааси муиӈиjи лиаси галиаӈава-маи амуктасиҙа,'' гуӈкини.

utaasi muiŋiji liasi galiaŋawa-mai amuktasiǰa,'' guŋkini.

э～ то'осиини. ''элкиэ, то'осиами биҙэ бии-jэ,'' сэлэгиэни.

ə～ to'osiini. ''əlkiə, to'osiami biǰə bii-jə,'' sələgiəni.

''jэу токиовони бууини минду. ӈэниҙэми бии,

''jəu tokiowoni buuini mindu. ŋəniǰəmi bii,

ҙугдитиги, мамаасатиги тэлуӈэсилэгэми.'' ӈэнилиэни.

ǰugditigi, mamaasatigi təluŋəsiləgəmi.'' ŋəniliəni.

ӈэними-э цэҙэ-дэ хоктоду, омо муи илими-э биэ гунэ.

ŋənimi-ə cəǰə-də xoktodu, omo mui ilimi-ə biə gunə.

ути муиӈиjи ҙавами-а гаҙилиани ҙугдитиги.

uti muiŋiji ǰawami-a gaǰiliani ǰugditigi.

гаҙигааси, мамаасани исэсии-jаҙата мафаjи эмэгиивэни,

gaǰigaasi, mamaasani isəsii-jaǰata mafaji əməgiiwəni,

муи гаҙинаа～ эмэгии гунэ мафани.

mui gaǰinaa～ əməgii gunə mafani.

мамааса хаундасиа, ''иду гаҙиа сии ути муивэ, илэ бааи.''

mamaasa xaundasia, ''idu gaǰia sii uti muiwə, ilə baai.''

''бии токиоҙи баа'ами бии, то'осиами.

''bii tokioǰi baa'ami bii, to'osiami.

бии эмэгисиэ хоктоду биини-бээбу муи. гаҙими бии утава.

bii əməgisiə xoktodu biini-bəəbu mui. gaǰimi bii utawa.

гээ хэкэҙэу муивэ, соктоуjа ути хэгиэлэни,

gəə xəkəǰəu muiwə, soktouja uti xəgiələni,

ганҙиӈа jэу-дэ jэувэни. jууданзава ивэ соктоутаиҙа.

ganǰiŋa jəu-də jəuwəni. juudanzawa iwə soktoutaiǰa.

утааси, 'муиҙэ,' гунэҙэ, ута гуӈкэ.'' гээ утэ-бэдэ нихээти.

utaasi, 'muiǰə,' gunəǰə, uta guŋkə.'' gəə utə-bədə nixəəti.

хэкээк, jууданзава, соктоук, диаӈкини, мафани, ''муиҙэ,'' гуӈкини.

xəkəək, juudanzawa, soktouk, diaŋkini, mafani, ''muiǰə,'' guŋkini.

гээ муиини. галиаӈава-маи мантоово лиаси амукталиани

gəə muiini. galiaŋawa-mai mantoowo liasi amuktaliani

ето цалиги мантоово-маи-да. амуктаи, амуктаи, амуктаи, ''гээ элээ битэҙэ.''

eto caligi mantoowo-mai-da. amuktai, amuktai, amuktai, ''gəə ələə bitəǰə.''

њаа амуктасиани. ҙали тапчи нэгисиэти, мантоово-маи,

ňaa amuktasiani. ǰali tapči nəgisiəti, mantoowo-mai,

лиаси амуктаи мантоо, мантоо, мантоо амуктасиани.

liasi amuktai mantoo, mantoo, mantoo amuktasiani.

утэ-бэдэ багдилиати. ҙэуҙи-дэ эи-дэ лали эдээти.

utə-bədə bagdiliati. ǰəuǰi-də əi-də lali ədəəti.

аjа багдилиати. ути агаани оно-ко сааани.

aja bagdiliati. uti agaani ono-ko saaani.

''эи ими эити эмэ ути, этэтэнэми, jэу дигами биити.

''əi imi əiti əmə uti, ətətənəmi, jəu digami biiti.

исэнэҙэми бии.'' исэнээни.

isənəǰəmi bii.'' isənəəni.

эи～ ҙалити тапчи биэ гунэ, мантоо лиаси мантоо,

əi～ ǰaliti tapči biə gunə, mantoo liasi mantoo,

''илэ бааати эи мантоова, оно баа'ати ава.

''ilə baaati əi mantoowa, ono baa'ati awa.

хаундасиҙами бии, нэӈунтиги. муивэ-дэ илэ,'' гунэ, ''бааани-нуу.''

xaundasiǰami bii, nəŋuntigi. muiwə-də ilə,'' gunə, ''baaani-nuu.''

''сии илэ бааи эи зэуӈинэфи, лиаси эгди мантоова-на.''

''sii ilə baai əi zəuŋinəfi, liasi əgdi mantoowa-na.''

''хэ～и бии токиоҙи бааами-ҙа. бии токиоҙи бааами ути муивэ минду буувэти,

''xə～i bii tokioǰi baaami-ǰa. bii tokioǰi baaami uti muiwə mindu buuwəti,

бии эмэгиисии, муи бисини, муивэ гаҙиами бии.

bii əməgiisii, mui bisini, muiwə gaǰiami bii.

ута'а муивэ гаҙиак, хэкээк, jууданзава соктоук,

uta'a muiwə gaǰiak, xəkəək, juudanzawa soktouk,

''муиҙэ,'' гункими, ути лиаси амуктасилиани минду.

''muiǰə,'' gunkimi, uti liasi amuktasiliani mindu.

ҙали тапчи-да, мантоово-маи-да.'' ''хэ～и утэ биисини,

ǰali tapči-da, mantoowo-mai-da.'' ''xə～i utə biisini,

гээ минду-дээ бууи, сии утава. бии-дэ утэ-бэдэ амуктаванҙами.''

gəə mindu-dəə buui, sii utawa. bii-də utə-bədə amuktawanǰami.''

''гаҙииҙа.'' ''амуктаваӈгааси буугиҙэӈэи синду.'' гаҙиани муивэ.

''gaǰiiǰa.'' ''amuktawaŋgaasi buugiǰəŋəi sindu.'' gaǰiani muiwə.

гаҙиа эмэгиэ ҙугдила мамаасатиги дианаини,

gaǰia əməgiə ǰugdila mamaasatigi dianaini,

''гээ утэ-бэдэ, утэ-бэдэ бии нэӈуфи, зэу лиаси биини мантоо,

''gəə utə-bədə, utə-bədə bii nəŋufi, zəu liasi biini mantoo,

ҙали тапчи-даа. эи гаҙиани ути муи амуктасиани ути мантоо,

ǰali tapči-daa. əi gaǰiani uti mui amuktasiani uti mantoo,

утава дигами багдиити, этэми эити эмэ.

utawa digami bagdiiti, ətəmi əiti əmə.

гээ минти-дэ утэ-бэдэ нихэҙэфи.''

gəə minti-də utə-bədə nixəǰəfi.''

муивэ хэкээк, гэлэлиэ мамаасаjи, ''jууданзава соктоук ээjэ,'' гунэини.

muiwə xəkəək, gələliə mamaasaji, ''juudanzawa soktouk əəjə,'' gunəini.

муи амукталагани гаалиаӈава.

mui amuktalagani gaaliaŋawa.

мамаасаӈини соктоуини-jаҙата jууданзава соктоувэни.

mamaasaŋini soktouini-jaǰata juudanzawa soktouwəni.

мафани гунэи, ''муиҙэ,'' гуӈкини,

mafani gunəi, ''muiǰə,'' guŋkini,

''муиҙэ,'' гунэисини гээ муиӈини амуктасилиани-jаҙата,

''muiǰə,'' gunəisini gəə muiŋini amuktasiliani-jaǰata,

jууданзатиги амува-маи амуктасилиани, пиакта пиакта, лиаси-да.

juudanzatigi amuwa-mai amuktasiliani, piakta piakta, liasi-da.

гээ ути амуктасилисиани чиӈгэлиэни муиӈини чиӈгэи чиӈгэи ваак ээни

gəə uti amuktasilisiani čiŋgəliəni muiŋini čiŋgəi čiŋgəi waak əəni

муивэ. ''jэу-гуму амуктасиани эи муи амува-маи,'' вааани муиӈивэни.

muiwə. ''jəu-gumu amuktasiani əi mui amuwa-mai,'' waaani muiŋiwəni.

гээ, нэӈуни багдии бими бими～ гаалиаӈини,

gəə, nəŋuni bagdii bimi bimi～ gaaliaŋini,

ҙалини доолони тэу малактаи-лиэ элээ малакталига,

ǰalini dooloni təu malaktai-liə ələə malaktaliga,

''jэу дигаҙаӈафи малактаисини, муивэ-дээ вааани

''jəu digaǰaŋafi malaktaisini, muiwə-dəə waaani

ути, гаҙиами. њаа ӈэнҙэми бии, баазагатигини галактанаҙами

uti, gaǰiami. ňaa ŋənǰəmi bii, baazagatigini galaktanaǰami

jэу-дээ атами баа-гуму, дигалагами.'' њаа гулиӈкини баазагатигини,

jəu-dəə atami baa-gumu, digalagami.'' ňaa guliŋkini baazagatigini,

баазагатигини ӈэнээ～ њаа ути мооӈи тэхэни утаду тээсини～,

baazagatigini ŋənəə～ ňaa uti mooŋi təxəni utadu təəsini～,

тээми экисилиэни њаа, ӈуалиани.

təəmi əkisiliəni ňaa, ŋualiani.

ути экисими њаа то'осилиани мафааса эмээ гунэ,

uti əkisimi ňaa to'osiliani mafaasa əməə gunə,

''ими бии сии одо'о.'' ''эмээми лалими

''imi bii sii odo'o.'' ''əməəmi lalimi

дигалагами галактами jэу-дэ эими баа. мантооӈи тэу малаами.''

digalagami galaktami jəu-də əimi baa. mantooŋi təu malaami.''

''гээ, ӈэниҙэ, эи ӈэними-э jаава бааҙаи хоктоду.

''gəə, ŋəniǰə, əi ŋənimi-ə jaawa baaǰai xoktodu.

утава гаҙитаиҙа. утава хэкэтэиҙэ, муивэ хэкээми-бэдэ хэкээк,

utawa gaǰitaiǰa. utawa xəkətəiǰə, muiwə xəkəəmi-bədə xəkəək,

jууданзава соктоук, ''ҙааза,'' гунтэиҙэ.

juudanzawa soktouk, ''ǰaaza,'' guntəiǰə.

ути jаа суу дигалагау лиаси амуктасиҙа, гаалиаӈава.

uti jaa suu digalagau liasi amuktasiǰa, gaaliaŋawa.

jэу, ҙиаӈзава, jэу эгдивэ амуктаҙа ути jааӈи, гээ, ути.''

jəu, ǰiaŋzawa, jəu əgdiwə amuktaǰa uti jaaŋi, gəə, uti.''

''элэкиэ сэлээни～ то'осими-бээбу бии. ӈэниҙэми, цэҙэ биҙэ,

''ələkiə sələəni～ to'osimi-bəəbu bii. ŋəniǰəmi, cəǰə biǰə,

jаа хоктоду биҙэ.'' ӈэними цэҙэ-дэ хоктоду jаа илими-э биэ гунэ.

jaa xoktodu biǰə.'' ŋənimi cəǰə-də xoktodu jaa ilimi-ə biə gunə.

нии jааӈи гаҙилиани. гаҙиjа, мамаасани исэсии-jаҙа

nii jaaŋi gaǰiliani. gaǰija, mamaasani isəsii-jaǰa

jаа гаҙиивани. ''илэ баааи сии ути jаава-на.''

jaa gaǰiiwani. ''ilə baaai sii uti jaawa-na.''

''гээ бии токиоҙи бааами, буувэти ути. њаа хэкэи сии ути jаава.

''gəə bii tokioǰi baaami, buuwəti uti. ňaa xəkəi sii uti jaawa.

хэкээси jууданзаҙи соктоуjа, гаалиаӈава амукталагани.''

xəkəəsi juudanzaǰi soktouja, gaaliaŋawa amuktalagani.''

хэкээти њаа утава. хэкээк ''jааҙа,'' гуӈкини.

xəkəəti ňaa utawa. xəkəək ''jaaǰa,'' guŋkini.

ута лиаси амуктасилиани њаа гаалиаӈава, jэу ҙиаӈзанани-маи

uta liasi amuktasiliani ňaa gaaliaŋawa, jəu ǰiaŋzanani-mai

амуктаани～ ути ҙалитигифи тэуи тэуи ҙалити тапчи эдэи-лиэ.

amuktaani～ uti ǰalitigifi təui təui ǰaliti tapči ədəi-liə.

''гээ элээ ҙалиjи тэу ҙаликпа. вадииҙа.''

''gəə ələə ǰaliji təu ǰalikpa. wadiiǰa.''

вадиани jааӈини эи-дэ амуктаси эдээни.

wadiani jaaŋini əi-də amuktasi ədəəni.

гээ утэ-бэдэ багдилиати, багдии багдии,

gəə utə-bədə bagdiliati, bagdii bagdii,

ааиӈи мэдэи-jаҙа эивэни эмэ. дигалагами-да эи гээнэ,

aaiŋi mədəi-jaǰa əiwəni əmə. digalagami-da əi gəənə,

''jэу дигами багдиати ути. эи-дэ эмэду. исэнэҙэми бии.

''jəu digami bagdiati uti. əi-də əmədu. isənəǰəmi bii.

оно багдиити～ оно багдиити.'' њаа эмээни ааини.

ono bagdiiti～ ono bagdiiti.'' ňaa əməəni aaini.

эмэи исэсиини ҙалити тапчи биэ гунэ.

əməi isəsiini ǰaliti tapči biə gunə.

jэубиӈэ-мэи-дээ лиаси гаалиаӈа, ҙали гаалиаӈа-маи.

jəubiŋə-məi-dəə liasi gaaliaŋa, ǰali gaaliaŋa-mai.

''њаа-да илэ,'' гунэ, ''ба'ани-ну.'' ута хаундасилиани нэӈунтигини,

''ňaa-da ilə,'' gunə, ''ba'ani-nu.'' uta xaundasiliani nəŋuntigini,

''илэ баааи сии эи, гаалиаӈава њаа ҙали тапчи-да.''

''ilə baaai sii əi, gaaliaŋawa ňaa ǰali tapči-da.''

''ути таати jаа, ути jаа амуктасиани минду гаалиаӈава лиаси-да,

''uti taati jaa, uti jaa amuktasiani mindu gaaliaŋawa liasi-da,

jууданзава соктоуи-лиэ бии, ''jааза,'' гунэисии ути амуктасиани ҙали тапчи,

juudanzawa soktoui-liə bii, ''jaaza,'' gunəisii uti amuktasiani ǰali tapči,

гээ вадиваӈкими.'' ''гээ, минду-дээ бууи сии утава.

gəə wadiwaŋkimi.'' ''gəə, mindu-dəə buui sii utawa.

бии-дэ амуктаванҙами.'' ''гаҙии-ҙа.'' њаа гаҙиваӈкини jааӈи.

bii-də amuktawanǰami.'' ''gaǰii-ǰa.'' ňaa gaǰiwaŋkini jaaŋi.

jааӈи гаҙиак хаи мамаасатиги утэ-бэдэ дианаак хэкээк

jaaŋi gaǰiak xai mamaasatigi utə-bədə dianaak xəkəək

њаа jууданзава соктоук ути амукталагани. ''jааза,'' гунэини

ňaa juudanzawa soktouk uti amuktalagani. ''jaaza,'' gunəini

амуктасилии-jаҙа амува-маи амуктасилиани.

amuktasilii-jaǰa amuwa-mai amuktasiliani.

лиаси аму амуктасии коӈкосилиани～, њаа коӈкои коӈкои,

liasi amu amuktasii koŋkosiliani～, ňaa koŋkoi koŋkoi,

њаа вааани ути jааӈивани. ''jэу-гуму амуктасиини амува-маи.''

ňaa waaani uti jaaŋiwani. ''jəu-gumu amuktasiini amuwa-mai.''

вааи-лиа, jааӈивани вааи-лиа. нэӈунэни, туу багдии～ багдии,

waai-lia, jaaŋiwani waai-lia. nəŋunəni, tuu bagdii～ bagdii,

ути ҙэуӈифи дигаи, гаалиаӈа малакталии-лиа.

uti ǰəuŋifi digai, gaaliaŋa malaktalii-lia.

''гээ оно багдиҙафи њаа, эи гаалиаӈаӈифи-да ути њаа малакталига.

''gəə ono bagdiǰafi ňaa, əi gaaliaŋaŋifi-da uti ňaa malaktaliga.

бии ӈэнҙэми њаа баазагатигини, jэвэ-дэ атами баа-гуму.''

bii ŋənǰəmi ňaa baazagatigini, jəwə-də atami baa-gumu.''

њаа гулиӈкини ути, ниинта. ӈэнээни-э～ ӈэнээни-э

ňaa guliŋkini uti, niinta. ŋənəəni-ə～ ŋənəəni-ə

мооӈи тэхэлэни иинээни њаа утаду тээлиэни～

mooŋi təxələni iinəəni ňaa utadu təəliəni～

тээми тээми экисилими њаа ӈуаани.

təəmi təəmi əkisilimi ňaa ŋuaani.

то'осии њаа эмэгиэ гунэ, ути мафааса.

to'osii ňaa əməgiə gunə, uti mafaasa.

''jэу нихэи сии њаа одо'о.''

''jəu nixəi sii ňaa odo'o.''

''лалими эмээми зэуӈи тэу малактаани.

''lalimi əməəmi zəuŋi təu malaktaani.

гаалиаӈаӈини-да малактаани, лалими эмээми.''

gaaliaŋaŋini-da malaktaani, lalimi əməəmi.''

''гээ ӈэнииҙэ. эи ӈэними-э хокто агдадини бааҙаи, лаамоова.

''gəə ŋəniiǰə. əi ŋənimi-ə xokto agdadini baaǰai, laamoowa.

гээ, утава гаҙитаиҙа. утава гаҙиак баала нэдээк,

gəə, utawa gaǰitaiǰa. utawa gaǰiak baala nədəək,

эгэлиэ тэу, соктоусиэк, jууданаҙи. э～, ''лаамоо,'' гунтэиҙэ,

əgəliə təu, soktousiək, juudanaǰi. ə～, ''laamoo,'' guntəiǰə,

''лаамоо,'' гунэисии лаалиҙа синду мианава, лиаси мианава

''laamoo,'' gunəisii laaliǰa sindu mianawa, liasi mianawa

лааҙа, гээ, ӈэниҙэ. ситэнэми игисилэгэми дигалагами.''

laaǰa, gəə, ŋəniǰə. sitənəmi igisiləgəmi digalagami.''

гулиӈиэни, сэлэгиэнҙи хаи токио-то буувэмэни ӈэними-э

guliŋiəni, sələgiənǰi xai tokio-to buuwəməni ŋənimi-ə

цэҙэ-дэ хоктоло, лаамоо биэ гунэ. гаҙиани ути лаамоо ҙугдитиги,

cəǰə-də xoktolo, laamoo biə gunə. gaǰiani uti laamoo ǰugditigi,

гаҙиани эи мамаасани исээни-э, ''эи-нэ эи jэу, ивэ нихэлээми гаҙиа

gaǰiani əi mamaasani isəəni-ə, ''əi-nə əi jəu, iwə nixələəmi gaǰia

эи лаамоо-на.'' ''эи токиоҙи буувэни минду.

əi laamoo-na.'' ''əi tokioǰi buuwəni mindu.

минти ава нэдэҙэ баала.'' нэдээни, ''мианава лааҙаӈани гуӈкэ,

minti awa nədəǰə baala.'' nədəəni, ''mianawa laaǰaŋani guŋkə,

эи, лаамоо.'' ути баала нэдээк, њаа эгэлиэ соктоуати.

əi, laamoo.'' uti baala nədəək, ňaa əgəliə soktouati.

эгэлиэ соктоуми мутээнҙи, мафани дианаини, ''лаамоо,'' гуӈкини.

əgəliə soktoumi mutəənǰi, mafani dianaini, ''laamoo,'' guŋkini.

''лаамоо,'' гунэисини њаа лиаси мианава лаалиани～ лиаси миана,

''laamoo,'' gunəisini ňaa liasi mianawa laaliani～ liasi miana,

ца'алиги мианава-маи лааи. мамаасамула маадаитиги тэусии тэусии

ca'aligi mianawa-mai laai. mamaasamula maadaitigi təusii təusii

ҙалифи тапчи тэувэти њаа. ҙалиjи тапчи тэувэни,

ǰalifi tapči təuwəti ňaa. ǰaliji tapči təuwəni,

''гээ элээ.'' ҙалиjи тэу ҙалуктаани.

''gəə ələə.'' ǰaliji təu ǰaluktaani.

вадиани лаамоо, лааи. гээ мианава-маи дигами багдилии-jаҙата ути.

wadiani laamoo, laai. gəə mianawa-mai digami bagdilii-jaǰata uti.

туу багдии～ багдии, њаа агаати, ''ими эити эмэ њаа,

tuu bagdii～ bagdii, ňaa agaati, ''imi əiti əmə ňaa,

jэу дигами багдиити, исэнэҙэми бии.'' њаа эмээни агаати.

jəu digami bagdiiti, isənəǰəmi bii.'' ňaa əməəni agaati.

агаати эмэисии, ''jэуҙи, jэувэи дигами багдиу суу.

agaati əməisii, ''jəuǰi, jəuwəi digami bagdiu suu.

эу-дэ эмэ минтиги.'' ''мианава дигау буу.''

əu-də əmə mintigi.'' ''mianawa digau buu.''

''илэ баау суу мианава.''

''ilə baau suu mianawa.''

''таатии лаамоо лааани минду мианава. ҙали тапчи-да. гээ,

''taatii laamoo laaani mindu mianawa. ǰali tapči-da. gəə,

утава дигау.'' ''гээ минду-дэ бууи ути мианава минду лаалагани.''

utawa digau.'' ''gəə mindu-də buui uti mianawa mindu laalagani.''

''гаҙии-ҙа.'' њаа гаҙиванаани нэӈуни аинди, гаҙиани лаамоова.

''gaǰii-ǰa.'' ňaa gaǰiwanaani nəŋuni aindi, gaǰiani laamoowa.

гаҙиак баала нэдээк мамаасаjи гэлэлиэни,

gaǰiak baala nədəək mamaasaji gələliəni,

''гээ бии лаамоова гаҙиами бии. мианава лааини гунээ,

''gəə bii laamoowa gaǰiami bii. mianawa laaini gunəə,

эи лаамоо. минти нэӈуфи ҙугди аӈи... ҙали тапчи лааваӈкини мианава.

əi laamoo. minti nəŋufi ǰugdi aŋi... ǰali tapči laawaŋkini mianawa.

маадаитиги тэуктээни. минти-дэ лааванҙафи, мианава.''

maadaitigi təuktəəni. minti-də laawanǰafi, mianawa.''

соктоуи-э эгэлиэ-дэ. мианава лаалагани.

soktoui-ə əgəliə-də. mianawa laalagani.

мамаасани њаа эгэлиэ соктоусиэни～ соктоусими мутэисини,

mamaasani ňaa əgəliə soktousiəni～ soktousimi mutəisini,

мафани дианаини, ''лаамоо-и,'' гуӈкини,

mafani dianaini, ''laamoo-i,'' guŋkini,

''лаамоо,'' гунэисини лаалии-jаҙата, ути лаамоо.

''laamoo,'' gunəisini laalii-jaǰata, uti laamoo.

мооӈини-да бии, лаамоо эдээк, лаамоо оло, тэулэни ади,

mooŋini-da bii, laamoo ədəək, laamoo olo, təuləni adi,

дии туӈа, ҙаваӈкува ҙавааси э-бэдэ лааити утава.

dii tuŋa, ǰawaŋkuwa ǰawaasi ə-bədə laaiti utawa.

гээ ути, лаамоо аӈи, мооҙини, аактасилии-jаҙа ути ниинтава,

gəə uti, laamoo aŋi, mooǰini, aaktasilii-jaǰa uti niintawa,

ӈэнэвэсилиэни гээ, аактасими аактасими коӈкосии коӈкосии

ŋənəwəsiliəni gəə, aaktasimi aaktasimi koŋkosii koŋkosii

лаамоо, ути лаамоо, мооҙи эӈ моони. эи эӈ моо ути,

laamoo, uti laamoo, mooǰi əŋ mooni. əi əŋ moo uti,

лаамоо лаакцаи мооҙи коӈкосилиани ути аимани.

laamoo laakcai mooǰi koŋkosiliani uti aimani.

коӈкои аактаи эгэлиэ эгэлиэ, туу эгэлиэ эгэлиэ,

koŋkoi aaktai əgəliə əgəliə, tuu əgəliə əgəliə,

лаамоо эгэлиэ эгэлиэ аактаини, коӈкосии коӈкосии,

laamoo əgəliə əgəliə aaktaini, koŋkosii koŋkosii,

вааи-лиэ ути агавани коӈкоми-да.

waai-liə uti agawani koŋkomi-da.

гээ мамаасани эмэи-jаҙа оно нихээни эи оно нихэини.

gəə mamaasani əməi-jaǰa ono nixəəni əi ono nixəini.

гээ мамаасавани њаа аактасилиани ути моо, лаамоо моони.

gəə mamaasawani ňaa aaktasiliani uti moo, laamoo mooni.

мамаасавани-да чиӈгэми-гдэ вааи-лиэ, обо и, ҙуӈэтивэ.

mamaasawani-da čiŋgəmi-gdə waai-liə, obo i, ǰuŋətiwə.

мамааса, мафани тэу чиӈгэми тэу вааати ути лаамоо.

mamaasa, mafani təu čiŋgəmi təu waaati uti laamoo.

утэ-бэдэ утэ-бэдэ мутээни, баjа агаани.

utə-bədə utə-bədə mutəəni, baja agaani.

ути лаамоо тэу ваагии, вааи-лиэ. чиӈгэми вааани.

uti laamoo təu waagii, waai-liə. čiŋgəmi waaani.

нэӈути осталось, утэ-бэдэ багдии, эи утэ багдии, ситэнэми игисими-дэ.

nəŋuti ostalos', utə-bədə bagdii, əi utə bagdii, sitənəmi igisimi-də.